در این مقاله در مورد فتیش و انواع آن صحبت می‌کنیم. فیتیش که به آن یادگارخواهی هم می‌گویند، به برانگیختگی و تحریک جنسی توسط یک شی یا اعضای بدن گفته می‌شود. اگر فتیشسم منجر به نقص عملکرد شود و زندگی فرد را مختل کند، به عنوان اختلال در نظر گرفته می‌شود و باید از مشاوره فردی کمک گرفت. همچنین فتیش یکی از انحرافات جنسی می‌باشد و در بسیاری از موارد سکس تراپیست کمک به رفع آن میکند. آیا فکر می‌کنید مبتلا به فتیش خاصی هستید؟ یا فردی که مبتلا به فتیش باشد را می‌شناسید؟ در این مقاله اطلاعات بیشتری در مورد این انحراف جنسی کسب خواهید کرد.
فتیش جنسی چیست؟
تا قبل از انتشار آخرین نسخه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، از این شکل از علاقه به رابطه جنسی به‌عنوان اختلال یاد نمی‌شد. اما با انتشار DSM-5، از آن به اختلال فتیش جنسی یاد می‌شود که تحت اختلال انحراف جنسی جای گرفته است.
وجود انحراف جنسی در فرد به معنی علاقه جنسی مداوم و شدید (در شکل فانتزی یا رفتارهای وسواس گونه و جبری) که حول محور کودکان، غیر انسان (حیوان، اشیا و وسایل) یا آسیب زدن به خود و دیگران در رابطه جنسی می‌چرخد. زمانی از این حالت به اختلال یاد می‌شود که موجب ناتوانی در زندگی فرد و آسیب به خود و دیگران شود. به‌عبارت‌دیگر، درصورتی‌که علاقه به یک اندام غیرجنسی یا اجرای یک سبک در رابطه جنسی موجب ناراحتی فرد و شریک جنسی او نشود و آسیبی به هیچ‌یک وارد نکند، هر دو آن را غیرطبیعی ندانند، از آن به اختلال یاد نمی‌شود.
طی یک دوره حداقل ۶ ماهه، فرد در اثر فانتزی، رفتارهای وسواس‌گونه و جبری جنسی از اشیا یا اعضای غیرجنسی بدن دچار تحریک می‌شود. فانتزی یا رفتارهای جنسی که موجب اختلال و ناتوانی قابل‌توجه در زندگی اجتماعی، شغلی و دیگر حوزه‌های مهم زندگی فرد شده است. این افراد به‌جای تمرکز بر روی شریک جنسی، به طرزی بیمارگونه به اعضای بدن و البسه او توجه می‌کنند. گاهی علاقه بیمار تا جایی پیش می‌رود که سعی بر کلکسیون سازی از اشیای محبوب خود میکند و گاهی برای به دست آوردن آن‌ها دست به دزدی و زدوخورد می‌زند.
حتما بخوانید: اختلالات پارافیلیک (انحراف جنسی)
انواع فتیش
در ادامه اشکال اختلال فتیش جنسی را معرفی می‌کنیم، اما به این محدود نیستند:
فوت فتیش
در این شکل از برقراری رابطه جنسی، فرد به پا، کفش، مچ پا و ساق پا علاقه دارد و به تحریک جنسی می‌رسد. میزان علاقه فرد به پا از فردی به فرد دیگر تفاوت دارد. برخی تنها با نگاه کردن به پا تحریک می‌شوند و برخی دیگر به پاهای لاک‌زده، با پابند و دیگر تزئینات زیبایی بخش علاقه دارند. دسته‌ای دیگر نیز از ماساژ دادن پا و لمس آن لذت می‌برند.
درواقع، در بین انواع فتیش جنسی این مورد از بقیه رایج‌تر است و تقریباً گاهی با آن معادل می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهند، پس از اعضای جنسی بدن، پاها بیشترین تحریک را در افراد به وجود می‌آورد. چرا؟ چون واقعاً پاها تحریک برانگیز هستند. درواقع، پا دارای اعصاب زیادی است که موجب لذت‌بخش‌تر شدن لمس آن می‌شود.
از سوی دیگر، پا به لحاظ روانی با احساس تحقیر همراه است. به همین دلیل، بیشتر افرادی که نوعی حس حقارت و کمبود در خود دارند، از بازی با پای شریک خود به‌عنوان روشی برای تحقیر خود استفاده می‌کنند، پای او را می‌پرستند و به‌نوعی برده برای پا تبدیل می‌شوند.
فوت فتیش یا پودوفیلیا (podophilia) یک نوع اختلال جنسی است که موجب می‌شود فرد با دیدن پاها، ساق پا و یا حتی کفش و جوراب تحریک جنسی شود. آمارها نشان می‌دهد که این اختلال یکی از رایج‌ترین انواع اختلال جنسی در میان فتیشیسم‌ها است و تقریبا ۵۰ درصد از افرادی که با اندام‌های غیرجنسی و یا اشیا ارضا می‌شوند، به فوت فتیش مبتلا هستند. مشخص نیست چه چیزی در مورد پاها برای این افراد جذاب است، اما این طور به نظر می‌رسد که پاها و هر آن چیزی که به پا مربوط است برای این افراد جاذبه جنسی شدیدی دارد. فتیش ها نوعی انحراف جنسی محسوب می‌شوند که اگر به یک وابستگی بیمارگونه تبدیل شوند، نیاز به درمان دارند.
فتیش اسپندکس
نوع دیگر فتیش جنسی علاقه به لباس‌های تنگ و کشی است، به حدی که با دیدن یک نفر در این دسته لباس‌ها دچار تحریک می‌شود. شخص ممکن است در مورد پوشیدن لباس‌های تنگ مانند لباس‌های آکروبات، رقاص‌ها، ژیمناست‌ها، ورزشکاران و شناگران فانتزی داشته باشد و حتی با داستان‌های خیالی که در آن زن قهرمان لباسی تنگ می‌پوشد، تحریک شود.
فتیش ارباب و برده
فرد از الگوی تحقیر و آزار لذت می‌برد. بسته شدن به تخت، استفاده از ابزارهای شکنجه و کتک خوردن از اشکال این فتیش جنسی است. این تمایلات تاحدی زیاد می‌شود که برده خواهان کتک‌خوردن از ارباب است و از شکنجه لذت می‌برد. ارباب هم از شکنجه دادن لذت می‌برد. بازهم اگر این شکل از رابطه شدت یابد، برده دچار اختلال مازوخیسم و ارباب دچار اختلال سادیسم خواهد شد.
علائم فوت فتیش
علائم ذکر شده در زیر باید به مدت حداقل شش ماه در فرد دیده شود تا بتوان آن را اختلال تشخیص داد. این علاقه جنسی ممکن است شامل لمس، نوازش، بوسیدن و چشم‌پوشی از پاها و قسمت‌های پایین بدن فرد مورد نظر باشد. در اینجا، برخی از علائم و نشانه‌های فوت فتیش را مورد بررسی قرار می‌دهیم:
- خیالپردازی، میل یا رفتارهای شدید و عودکننده جنسی
- اخلال در عملکرد اجتماعی، شغلی، تحصیلی یا شخصی
- تبدیل شدن پا به عضو اصلی و جدا نشدنی رابطه جنسی
- علاقه شدید به پاها و قسمت‌های پایین بدن
- عدم تمرکز بر روی سایر علاقه‌های جنسی
- استفاده از پاها به عنوان شیء فتیشی
- ایجاد تصاویر جنسی با پاها
- تمایل به دیدن عکس‌ها و فیلم‌های مرتبط با پاها
- وجود مشکلات عاطفی و روانی
تشخیص فوت فتیش
اگر یک متخصص سلامت روان بخواهد اختلال فتیش را تشخیص گذاری کند باید به معیارهای زیر توجه داشته باشد:
-
- برای دوره‌ی حداقل شش ماهه، فرد دارای خیالپردازی، میل یا رفتارهای شدید و عودکننده جنسی است که شامل اشیای غیرزنده (مانند لباس‌های زیر زنانه و کفش) یا تمرکز بسیار ویژه بر قسمت‌های غیرجنسی بدن است.
- این خیالپردازی ها، میل جنسی یا رفتارها موجب ناراحتی شدید یا اخلال در عملکرد اجتماعی، شغلی یا شخصی فرد می‌شوند.
- اشیای یادگار، لباس‌های مورد استفاده در مبدل‌پوشی (مانند اختلال دگرپوشی) نیستند و مانند ابزار های جنسی برای تحریک لمسی ناحیه تناسلی طراحی و ساخته نشده‌اند.
علل فوت فتیش
دلایل اختلال فوت فتیش ممکن است به شکلی پیچیده باشد و در بسیاری از موارد ترکیبی از عوامل مختلف باشد. برخی از دلایل معمول شامل:
۱- عوامل ژنتیک و بیولوژیک: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که برخی از اختلالات جنسی ممکن است به عوامل ژنتیک و بیولوژیک برگردانده شوند.
۲- تجربه‌های دوران کودکی: تجربه‌های ناگوار در دوران کودکی، مانند سوء استفاده جنسی، شکنجه یا سوء استفاده روانی، ممکن است باعث ایجاد اختلالات جنسی شود.
۳- عوامل فرهنگی و اجتماعی: فرهنگ و جامعه محیط پیرامون فرد نیز ممکن است تأثیر گذار باشد. برخی فرهنگ‌ها، تبلیغات و رسانه‌ها ممکن است به شکلی مستقیم یا غیرمستقیم اختلالات جنسی را ترویج کنند.
۴- عوامل روانی: برخی از اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب و اختلالات شخصیتی ممکن است باعث بروز اختلالات جنسی شوند.
۵- استفاده از مواد مخدر: استفاده از مواد مخدر و الکل نیز ممکن است باعث بروز اختلالات جنسی شود.
در کل، دلایل بروز اختلالات جنسی پیچیده و چند عاملی است و برای درمان آن‌ها، شناسایی و مدیریت هر یک از عوامل ممکن است لازم باشد.
نظریه‌ها در مورد اختلال فتیش
برخی روان شناسان از دیدگاه شخصی خود، نظریاتی را در مورد فتیش بیان کرده اند. محور اصلی این نظریات در مورد فوت فتیش است اما می‌توان این نظریات را به دیگر انواع فتیش ربط دارد. در ادامه به بررسی چند نظریه روان شناسی در مورد فتیش می‌پردازیم:
نظریه فروید
این نظریه بیشتر در مورد مردان فوت فتیش صادق است و حرفی در مورد زنان نمی زند. از نظر فروید، درک این نکته توسط پسر بچه‌ها که آلت تناسلی مشابه با مادر ندارند و جایگزین کردن پا یا انگشتان پا به جای آن می‌تواند منجر به فوت فتیش در بزرگسالی شود.
نظریه ویلانایار راماچاندران
ویلانایار یک مدیر مرکز مغز و شناخت در دانشگاه کالیفرنیا بود. او می گوید فتیش و گرایش جنسی مرتبط با آن، به دلیل نقص مغزی مرتبط با سندروم اندام فانتوم به وجود می‌آید. او می‌گوید قسمت‌های مرتبط با اندام های جنسی در بدن نزدیک نقشه تصویر بدن از مغز قرار دارند به همین دلیل مثلا افرادی که پای خودشان را از دست داده‌اند مغزشان هنوز قادر به پذیرفتن از تصویر بدن بدون پا نیست و از نظر ساختار مغزی پای از دست رفته یا فانتوم را می‌توانند جذاب ببیند و حتی لذت جنسی مرتبط با آن را تجربه کنند.
نظریه برندا لاو
دکتر براندا لاو علت به وجود آمدن فوت فتیش را مربوط به زمان کودکی می داند؛ پا اولین قسمت از بدن پدر و مادر است که کودک آن را لمس میکند و والدین اغلب با پای نوزاد بازی می‌کنند و آن را لمس می‌کنند. این مسئله می تواند در شکل گیری فتیش پا تأثیر داشته باشد. همچنین در دسترس نبودن پا نسبت به دیگر اندام‌ها می‌تواند برای فرد جذاب‌تر باشد.
تأثیر اختلال فتیش بر روابط فرد
قطعا فکر کردن مداوم در مورد فتیش، تلاش برای فراهم کردن موقعیتی که به توان برانگیختگی جنسی را در آن تجربه کرد، آسیب‌هایی به فرد و زندگی شخصی او خواهد زد! شدت فتیش اگر در فرد زیاد باشد، عملکرد فرد در موقعیت‌های مختلف به دلیل عدم تمرکز یا دیگر موارد به شدت پایین می‌آید؛ فرد در موقعیت‌های اجتماعی زمانی که سرکار است یا به دانشگاه می‌رود و موقعیت‌های مشابه ممکن است دچار کاهش بهره‌وری و نقص جدی در عملکرد شود.
همچنین روابط عاطفی فرد تحت تأثیر فتیش ممکن است با مشکل جدی رو به رو شود. اختلال در روابط جنسی با همسر، عملکرد پایین در رابطه جنسی، لذت نبردن از رابطه جنسی بخشی از تأثیر فتیش بر روابط است. اگر شریک جنسی شما تمایلش را عنوان کرد در وهله اول او را قضاوت نکنید و خودتان را جای او قرار دهید و بدون سوگیری سعی کنید او را درک کنید. از او بخواهید بیش تر در مورد این تمایلش صحبت کند، شاید تنها یک تمایل ساده باشد و بتوان با راهکارهایی هم شما و هم طرف مقابلتان لذت کافی را ببرید.
اما اگر محوریت رابطه جنسی متمرکز بر پا باشد و اختلال فتیش پا مطرح شود، در این شرایط باید خودتان و مرزها و اخلاقیات خود را بررسی کنید. شما هم در این رابطه سهمی دارید و تنها برآورد کننده نیاز فرد مقابل نیستید، پس درست تصمیم بگیرید. امروزه مراجعه به سکس تراپ و مطرح کردن دغدغه های ذهنی به یک تراپیست با مهارت کافی بسیار کمک کننده است.
درمان اختلال فتیش پا
در بسیاری از موارد فتیشیسم رایج و بدون آسیب است. تنها در صورتی مراجع باید برای تمایلات جنسی‌اش درمان شود که باعث ناراحتی، استرس و تداخل در زندگی روزمره و روابط عاشقانه فرد شده‌اند.
شدت این اختلال با نوسان همراه است، بنابراین، درمان آن نیز طولانی‌مدت است. هرچند آخرین نسخه راهنمای آماری و تشخیصی اختلالات روانی درمان مشخصی برای آن ذکر نکرده است، اشکال متفاوتی برای آن ذکرشده است ازجمله دارودرمانی. داروهای تجویزشده می‌توانند مانع افکار وسواس گونه در فرد شوند. بدین ترتیب، بیمار می‌تواند جلسات مشاوره جنسی را با تمرکز و موفقیت بیشتری بگذراند. داروهای ضدافسردگی و ضد اضطراب نیز ممکن است برای درمان فتیش جنسی تجویز شود.
فانتزی‌های مرتبط با فتیش بسیار رایج‌اند و در اکثر مواقع ضرری ندارند. طبق تعریف DSM-5 فتیش‌ها فقط زمانی درمان می‌شوند که به عنوان اختلال باعث پریشانی و مشکل در عملکرد روزانه شوند. بر اساس شواهد، ترکیب دارودرمانی و رویکرد شناختی-رفتاری می تواند ممؤثر اشد.
شاید احتمال مراجعه افراد مبتلا به فوت فتیش به یک متخصص سلامت روان به نسبت دیگر مبتلایان به انواع دیگر فتیش، کمتر باشد. اما به هرحال فوت فتیش یا هر فتیش دیگری راهکار درمانی دارد. در وهله اول مناسب ترین و بهترین راهکار درمانی، مراجعه به یک روان شناس است.
روان شناس با توجه به نشانه‌ها ، شدت علائم و تأثیری که فوت فتیش بر زندگی شما داشته است، درمان و اقدامات مناسب را به شما پیشنهاد میکند، برخی راهکارهای درمانی فوت فتیش شامل موارد زیر می شود:
- شرکت در جلسات زوج درمانی اگر فرد ازدواج کرده باشد.
- شرکت در جلسات سکس درمانی برای بهبود روابط جنسی و حل مشکلات جنسی کارآمد است.
- دارو درمانی که فرد به تشخیص روان پزشک داروی مناسب خود را دریافت میکند.
- روان درمانی که حل مشکلات فرد و علت به وجود آمدن بیماری کمک میکند.
سخن اخر
فوت فتیش یک نوع اختلال جنسی است که هنوز دلیل واضع و روشنی برای آن وجود ندارد. در بسیاری از مواقع این افراد می‌توانند با کمک مشاوره‌های روانشناسی تا حد زیادی مشکلات خود را برطرف کنند و با مطرح کردن این موضوع با همسر خود یک رابطه جنسی ایده آل را تجربه کنند. اگر شما یا همسرتان به فوت فتیش مبتلا هستید، می‌توانید با روانشناسان نیک مایند ارتباط برقرار کنید و مشکلات خود را مطرح کنید.
کلینیک روانشناسی ما با تلاش برای بهبود سلامت روانی فرد، خانواده و جامعه، خدمات خود را در زمینه اختلالات انحراف جنسی نیز ارائه می‌دهد. تیم ما از روانشناسان مجرب و متخصص در این حوزه تشکیل شده است و با استفاده از روش‌های مدرن و کارآمد، به فرد مبتلا به این اختلالات، کمک میکند تا به زندگی عادی خود بازگردد. خدمات ما شامل مشاوره، درمان شناختی-رفتاری، روان‌درمانی و دارو درمانی است. هدف ما از ارائه این خدمات، بهبود کیفیت زندگی فرد و کاهش تأثیرات منفی این اختلالات برای خود و خانواده است. با کلینیک ما تماس بگیرید و به سلامت روانی خود و عزیزان خود اهمیت دهید.