اهمیت امیدواری در زندگی و راه‌های کسب آن چیست؟در زندگی، هم لذت و خوشی وجود دارد و هم نگرانی و مشکلات. در اثر مشکلات، غم و اندوه به سراغ ما می‌آید. حقیقت این است که وجود غم و اندوه، سخت و دلهره‌آور است و روند زندگی ما را مختل می‌کند و گاهی تنها به کمک تراپیست میتوان آت را به زندگی برگرداند. اهمیت امیدواری، در این زمان‌های دشوار بسیار زیاد است. در زمان‌های سخت، بسیاری از ما احساس می‌کنیم که از نخ نازکی آویزان شده‌ایم. در این زمان‌هاست که قدرت امید، به کمک ما می‌آید. برای رسیدن به امید، باید راه‌های مختلفی را امتحان کنیم. در این مطلب، درباره مفهوم امید و اهمیت آن در زندگی و راه‌های کسب امیدواری برای شما توضیح می‌دهیم. پس همراه ما باشید.
آیا امید، یک احساس است؟
با اینکه امید مستقیماً بر احساسات فرد تأثیر می‌گذارد، خودش یک احساس نیست. احساسات و عواطف، حالت‌های ذهنی هستند که توسط عوامل بیرونی یا درونی ایجاد می‌شوند و شامل شادی، ترس، خشم، تعجب، علاقه و انزجار می‌شوند. زمانی که فردی احساسی را تجربه می‌کند، نشانه‌های فیزیکی مرتبط با تجربه عاطفی خود را حس می‌کند و این موضوع، فرد را تحریک می‌کند تا عمل کند.
امید چیست و چه فوایدی دارد؟
امید، در زندگی همگان وجود دارد و در مواقع سختی، به ما کمک می‌کند. امیدواری، منجر به حفظ سلامت روانی و مدیریت استرس و اضطراب می‌شود. با داشتن امید در برخی از زمان‌های سخت، شرایط برای ما قابل تحمل‌تر می‌شود. امید برخلاف خیال‌پردازی کاذب، چشم‌اندازی ضروری است و فرد به کمک آن، می‌تواند اهدافش را توسعه دهد.
بنا به گفته دزموند توتو، امید می‌تواند با تمام وجود نور را بر تاریکی‌ها بتاباند. امید که نقطه مقابل ناامیدی است، نجات‌بخش زندگی افراد است. بنا به گفته روانشناسان، ناامیدی به پیامدهایی نامطلوب منجر می‌شود. فردی که امیدش را از دست بدهد، مستعد ابتلا به افسردگی است و اگر در راه رسیدن به موفقیت در زندگی خود باشد، دست از تلاش برمی‌دارد؛ چون معتقد است به خواسته‌هایش نخواهد رسید.
امید داشتن، باعث افزایش باور فرد به توانایی‌هایش می‌شود. طبق باور روانشناس‌های مثبت‌گرا، امید یک حالت شناختی است که از کنش موفق هدفمند نشأت می‌گیرد. از نظر یکی از محققان مشهور روانشناسی مثبت‌گرا به نام باربارا فردریکسون، امیدواری یعنی در زمان‌های سختی بتوانیم نور ضعیفی از بهتر شدن اوضاع را ببینیم. این، همان کورسوی امید است که ما را به سمت آینده‌ای خوش سوق می‌دهد.
احساس امیدواری، سطح اعتماد به نفس افراد را بهبود می‌بخشد و به آن‌ها کمک می‌کند بر شک و تردید خود غلبه کنند و دیدگاه مثبتی داشته باشند. افراد امیدوار، احساس غم و اندوه و اضطراب کمتری را تجربه می‌کنند.
چگونه به امیدواری دست پیدا کنیم؟
امیدوار بودن، با طیف وسیعی از مزایای سلامتی و زندگی همراه است. همانطور که هِلمَن می‌گوید: «امید، امیدواری را ایجاد می‌کند و محافظ قوی‌ای برای شماست.» هِلمَن و سایر متخصصان، راهبردهایی را معرفی کرده‌اند که به افزایش امید کمک کرده و آن را دست‌یافتنی می‌کنند. این راهبردها، عبارت هستند از:
از کودکی، امید را به بچه‌ها تزریق کنید
در هنگام بچگی، اغلب بزرگسال‌ها به فرزندان خود توصیه می‌کنند که امید خود را از دست ندهند. دیوید فِلدمَن (استاد روانشناسی مشاوره در دانشگاه سانتاکلارا در کالیفرنیا) که مطالعاتی بر روی امیدواری انجام می‌دهد، عقیده دارد که این ذهنیت تا بزرگسالی ادامه خواهد داشت. از این رو حتی اگر فرد در مقطعی دچار یأس شود، هرگز به خود اجازه نمی‌دهد که این احساس در او ماندگار شود و فوراً در صدد دستیابی به امید برمی‌آید.
می‌خواهید زندگی شما چگونه به نظر برسد؟
مردم اغلب با امید رسیدن به آینده‌ای بهتر تلاش می‌کنند، چون اطلاعی از آینده ندارند. قبل از امیدوار بودن، احتمالاً لازم است درباره سَبکِ زندگی‌ای فکر کنید که می‌خواهید داشته باشید. کمی زمان بگذارید تا بفهمید زندگی ایده‌آل شما به چه صورت باید باشد از خود بپرسید: «فردا که از خواب بیدار شوم و شانس زنده بودن پیدا کنم، زندگی‌ام چگونه خواهد شد؟» جزئیات را تا حد امکان تصور کنید.
- درباره فعالیت‌هایتان، شکل خانه و دوستان خود، به دقت فکر کنید
بعد از اینکه تصورات خود را از زندگی ایده‌آل مشخص کردید، شرایط زندگی فعلی‌تان را با آن مقایسه کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا بفهمید آیا کارهایی که انجام می‌دهید، کمکی به شما در راستای رسیدن به ایده‌آل‌هایتان می‌کند یا خیر. مثلاً اگر قصد دارید وزن کم کنید، ببینید تغذیه‌تان چطور است. آیا غذاهای سالم می‌خورید؟ منظم ورزش می‌کنید؟
- حداقل یک هدف معنادار تعیین کنید
در اواسط دهه ۱۹۸۰، روانشناس چارلز اسنایدر تصمیم گرفت ویژگی‌های مشترک بین افراد امیدوار را پیدا کند. او سه عامل کلیدی را یافت که اساس تئوری امیدواری هستند. امروزه، نتیجه این مطالعات مورد استناد محققان عصر نوین هستند. براساس یافته‌های وی، مردم برای امیدوار بودن باید تفکر هدف‌گرا داشته باشند.
توصیه فِلدمَن این است که همیشه سعی کنید حداقل برای نِیل به یک هدف معنادار تلاش کنید. به عبارت دیگر، این هدف نباید جزء لیست کارهای روزانه شما باشد که نیاز به خط خوردن از فهرست دارند؛ بلکه باید کاری مهم و ارزشمندتر باشند.
فِلدمَن، از دوستی یاد می‌کند که در ماه مِی ۲۰۲۰ با او تماس گرفت و گفت که تازه از محل کارش اخراج شده، از بیماری همه‌گیر کرونا می‌ترسید و ناامیدی وجودش را فرا گرفته بود. وی می‌خواست از فِلدمَن بپرسد که آیا قادر به تعیین هدفی است که احساس قدرتش را افزایش داده و اجازه دهد او بتواند از استعدادهایش استفاده نماید. این دوست که عاشق خیاطی بود، در نهایت تصمیم گرفت از پارچه ماسک بدوزد و به سازمان‌های غیرانتفاعی و خیریه‌های محلی اهدا کند. این تصمیم او، تحول عظیمی در روحیه‌اش گذاشت و سطح امیدش را افزایش داد.
- هدف‌های واقع‌بینانه داشته باشید
وقتی در حال ترسیم آینده هستید، باید واقع‌بین باشید. واقع‌بین نبودن، ناامیدی را برای شما به دنبال دارد. مثلاً اگر رویای میلیونر شدن دارید، باید در انتخاب شغل و رشته تحصیلی دقت کنید تا در رسیدن به هدف موفق شوید. اگر فکر می‌کنید شغل شما در این راه کمکی به شما نمی‌کند، هدف واقع‌گرایانه‌ای انتخاب کنید.
- داشتن چند راه برای حل مشکلات
در نظریه امید اِسنایدِر، «راه‌ها» را به عنوان عنصری کلیدی می‌شناسند. فِلدمَن می‌گوید: «این مضمون، توصیف‌کننده نوعی اصطلاح روانشناسی عجیب و غریب است و معنی این را می‌دهد که شما در راه رسیدن به اهداف خود، چند راه را در نظر دارید.» اگر در مسیر رسیدن به هدف معنادار خود نمی‌توانید به راحتی به آن دست یابید، در ابتدا حس ناامیدی خواهید داشت. اما اگر شخصی باشید که بسیار امیدوارید، از راه‌های جایگزین برای نِیل به هدف باارزش خود استفاده می‌کنید.
پیشنهاد فِلدمَن این است که اگر مُدام در مسیر رسیدن به هدفتان توسط موانع مختلف دچار شکست می‌شوید، بهتر است یک قلم و کاغذ بردارید و یک ساعت به خود فرصت دهید تا راه‌حل‌های گوناگون را بیابید.
- از حامی های خود کمک بخواهید
براساس تحقیقات اِسنایدِر، افراد امیدوار دارای عاملیت‌های زیادی هستند؛ یعنی انگیزه‌های زیادی در راه رسیدن به اهدافشان دارند. استراحت کافی، داشتن رژیم غذایی سالم و مدیتیشن، عواملی هستند که فِلدمَن از آن‌ها به‌عنوان تقویت‌کننده انگیزه و عاملیت نام می‌بَرَد.
گاهی اوقات، قوی‌ترین منبع عاملیت را باید افراد دیگر دانست. پیشنهاد فِلدمَن این است که یک فهرست تهیه کنید و نام پشتیبان‌های خود را بنویسید؛ با انجام این کار، به راحتی قادر به دسترسی داشتن به اسامی حامی‌های خود هستید و زمانیکه بی‌انگیزه می‌شوید، دقیقاً می‌دانید که برای روحیه گرفتن باید با چه کسی تماس بگیرید. خود فِلدمَن وقتی دچار ضعف در عملکردش می‌شود، بلافاصله با بزرگترین مشوق خود یعنی پدرش تماس می‌گیرد. به عقیده وی، شخص حامی نمی‌تواند از پشت به فرد نیازمند حمایت خنجر بزند.
- درباره موفقیت‌های دیگران تحقیق کنید.
مری بت مِدوید (استادیار روانشناسی در دانشگاه سافولک در بوستون)، مدت‌هاست که کنجکاوی‌هایی درباره راه‌هایی دارد که امید را در زندگی گروه‌های به حاشیه رانده شده مانند مهاجران نسل اول جاری می‌کند.
او متوجه شد که این افراد، امید را تا حدودی با کمک گرفتن از والدین و معلمان خود در زندگی‌شان جاری ساخته‌اند. اما بخش عمده این یادگیری، از دانستن اطلاعات زندگی افراد موفق نشأت می‌گیرد؛ این یادگیری، یا از طریق مطالعه مقاله‌ها و کتاب‌ها و یا از طریق ملاقات حضوری با این اشخاص امکانپذیر می‌شود.
مِدوید می‌گوید: «با دیدن موفقیت افراد دیگر مثلاً سال بالایی‌های دانشگاه، احساس می‌کردند که می‌توانند موفق شوند.» تحقیقات نشان می‌دهند که امیدواری زیاد، با پیشرفت تحصیلی و شغلی مرتبط است.
این راهکار را همه ما می‌توانیم در زندگی‌مان استفاده نماییم. خواندن کتاب‌هایی درباره افرادی که سختی‌های زیادی متحمل می‌شوند و حتی دوست شدن با این اشخاص را مِدوید به‌عنوان راهی برای امیدوار شدن به آینده معرفی می‌کند.
- به تخیلات خود اهمیت بدهید
هِلمَن، از تخیل به‌عنوان «ابزار ایجاد امید» یاد می‌کند. فرض کنید شما هدفی را برای یک هفته تعیین می‌کنید؛ مثلاً شما می‌خواهید درخواست استخدام برای پنج شرکت بدهید، به فرزندتان کمک کنید که برای حضور در پیش‌دبستانی آمادگی پیدا کند و یا قصد انجام کاری داوطلبانه دارید. چند دقیقه را به فکر کردن اختصاص دهید تا بفهمید در صورت دستیابی به هدف چه می‌شود. هِلمَن می‌گوید پرسیدن این سوالات مؤثر است : «تأثیر رسیدن به هدف بر شما چیست؟ این موضوع، چه تأثیری بر دیگران دارد؟ این دیگران، چه کسانی هستند؟» وی در ادامه می‌گوید: «ما این ظرفیت فوق‌العاده را داریم که آینده‌مان را در ذهنمان به تصویر بکشیم. این آینده‌بینی، جوهر امید است.»
سخن پایانی
وقتی شما هدفمند زندگی کنید و امیدواری خود را در راه داشتن زندگی موفق به کار بگیرید، قادر به این هستید که بهترین شرایط را برای خود رقم بزنید. به همین دلیل است که توصیه می‌شود در صورت نداشتن چنین شرایطی و تلاش بیهوده برای رسیدن به خواسته‌های معقولتان، فرض را بر این بگذارید که در روند پیشرفت شما مشکلی وجود دارد که احتمالاً منشأ روحی و روانی دارد. دریافت مشاوره از یک روان‌درمانگر حرفه‌ای، به شما کمک خواهد کرد تا این معضلات را بهتر حل کنید. مشاوران ما در کلینیک تخصصی روانشناسی نیک‌مایند با ارائه راهنمایی‌های لازم، به شما در برطرف کردن مشکلاتتان کمک می‌کنند.