تفاوت روانشناس و روانپزشک چیست؟ شاید شما یا یکی از آشنایانتان با مشکلاتی در سلامت روان دست و پنجه نرم می‌کنید و نمی‌دانید به کدام متخصص مراجعه کنید. روانشناسان و روانپزشکان هر دو متخصصان سلامت روان هستند، اما تفاوت‌های کلیدی بین آنها وجود دارد که می‌تواند به شما در انتخاب فرد مناسب برای نیازهایتان کمک کند. آیا تا به حال برایتان سوال شده که تفاوت بین روانشناس و روانپزشک چیست؟ در این مقاله از مجله روانشناختی نیک مایند به تفاوت‌های روانشناس و روانپزشک پرداختیم.
تفاوت روانشناس و روانپزشک
روانپزشکان و روانشناسان متخصصان مراقبت‌های بهداشتی هستند که به درمان بیماران کمک می‌کنند. تفاوت اصلی روانپزشک و روانشناس درتحصیلات است. روانپزشک دوره پزشکی عمومی را در دانشکده پزشکی گذرانده است و می‌تواند داروهایی مانند داروهای اعصاب و روان تجویز کند، در حالیکه روانشناس صلاحیت این کار را ندارد و با روش‌های غیر دارویی، مشکلات روانی فرد را تشخیص و درمان می‌کند.
روانشناس یک متخصص حوزه سلامت روان است که به مطالعه رفتارها، افکار و احساسات انسان می‌پردازد. روانشناسان از روش‌های غیر دارویی مانند مشاوره و روان‌درمانی برای کمک به بیماران خود استفاده می‌کنند و معمولاً تحصیلات خود را در رشته روانشناسی به پایان رسانده‌اند. روانپزشک یک پزشک است که در زمینه تشخیص و درمان اختلالات روانی تخصص دارد. روانپزشکان می‌توانند دارو تجویز کنند و معمولاً تحصیلات خود را در رشته پزشکی شروع کرده و سپس در زمینه روانپزشکی تخصص گرفته‌اند.
روانشناسان معمولاً تحصیلات خود را با دریافت مدرک کارشناسی در رشته روانشناسی آغاز می‌کنند. سپس ممکن است در مقاطع بالاتر مانند کارشناسی ارشد و دکترا تخصص خود را در زمینه‌های مختلف روانشناسی ادامه دهند. روانپزشکان ابتدا باید مدرک پزشکی عمومی را دریافت کنند. پس از گذراندن این دوره، آنها وارد دوره تخصصی روانپزشکی می‌شوند که شامل آموزش‌های بالینی و تجربی در زمینه تشخیص و درمان اختلالات روانی است.
برای مشکلاتی مانند اضطراب، افسردگی خفیف تا متوسط، مشکلات رفتاری، مشاوره‌های فردی و خانوادگی، و بهبود مهارت‌های اجتماعی می‌توان به روانشناس مراجعه کرد. در مواردی که فرد دارای اختلالات روانی شدیدتر مانند افسردگی شدید، اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی، یا نیاز به مدیریت دارویی است، مراجعه به روانپزشک ضروری است. در بسیاری از موارد، روانشناسان و روانپزشکان با هم همکاری می‌کنند تا بهترین درمان ممکن را برای بیماران فراهم کنند. به عنوان مثال، ممکن است روانپزشک دارو تجویز کند و روانشناس به روان‌درمانی بپردازد.
همکاری بین روانشناسان و روانپزشکان می‌تواند به تشخیص دقیق‌تر و درمان جامع‌تر بیماران منجر شود. این همکاری کمک می‌کند تا بیماران از ترکیبی از درمان‌های دارویی و روان‌درمانی بهره‌مند شوند و بهبودی سریع‌تر و کامل‌تری داشته باشند.
طول مدت درمان‌های روانپزشکی
شاید این جمله را شنیده باشید که احساس خوشایندی نداشته‌ام و پس از مراجعه یک جلسه‌ای به روانپزشک باز هم تغییری در من ایجاد نشد. نکته مهم در درمان‌های روانشناسی و همچنین روانپزشکی، طول مدت درمان بر اساس تشخیص روانپزشک و یا روانشناس است. فرض کنید مسائل و مشکلاتی که ریشه در کودکی دارند و یا افسردگی‌های عمیقی که از سال‌ها مشکلات به وجود آمده‌اند، چگونه می‌توانند در یک یا دو جلسه درمان شوند.
در مهمترین حالت اگر روانپزشک دارویی را تجویز می‌کند، چگونه امکان دارد بدون گذراندن دوره درمانی که از یک ماه تا یک سال و به تشخیص روانپزشک می‌تواند بیشتر نیز باشد، در چند روز تأثیر درمانی داشته باشد و حال فرد را خوب کند. بنابراین همانگونه که هر بیماری جسمی طول درمان خود را دارد و دوره نقاهت و بازپروی مشخصی دارد، درمان روح و روان انسان نیز نیازمند طی شدن دوره درمانی مشخص خود است. هر فردی باید طبق همان دوره به مصرف داروهای خود بپردازد تا احساس بهتری را تجربه کند.
داروهای روانپزشکی
به طور کلی می‌توان داروهای مورد استفاده در روان پزشکی را به شش دسته ی مختلف تقسیم کرد:
- ضد افسردگی از آن برای درمان افسردگی، اختلالات اضطراب، اختلال خوردن و اختلال شخصیت مرزی استفاده می‌شود.
- ضد روان پریشی از آن برای درمان اسکیزوفرنی و روان پریشی استفاده می‌شود.
- ضد اضطراب برای درمان اختلالات اضطراب مؤثر است.
- آرام بخش مثل خواب آور که برای درمان اضطراب مقطعی، بی‌خوابی و ترس مؤثر است.
- تعدیل کننده‌ی اعصاب در درمان اختلال دوقطبی و اسکیزوفرنی به کار می‌رود.
- محرک‌ها از آن برای درمان ADHD و حمله‌ی خواب استفاده می شود.
زمان مراجعه به روانپزشک
یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین اتفاقات در هر درمانی در قدم اول ارزیابی و تشخیص است. زمانی که تشخیص به درستی صورت گیرد، مراحل درمان نیز می‌تواند بر پایه تشخیص صحیح روند درست خود را طی کند. اگر دچار شبه هستیم که آیا نیاز به دارو درمانی داریم یا خیر، قطعاً می‌توانیم از یک مشاور روانشناس در این مورد راهنمایی بگیریم. یا در مواردی از خود روانپزشک این سوال را بپرسیم که آیا قطعاً نیازمند طی دوره دارویی هستم یا خیر.
حتما بخوانید: راهنمای جامع مصرف داروهای روانپزشکی
زمان مراجعه به روانشناس
همه‌ی ما در طول زندگی با چالش‌ها و مشکلات مختلفی روبرو می‌شویم که گاهی اوقات کنار آمدن با آنها به تنهایی دشوار است. در این شرایط، مراجعه به یک روانشناس می‌تواند راه حلی مؤثر برای غلبه بر مشکلات و بهبود سلامت روان باشد. برخی از نشانه‌هایی که نشان می‌دهد زمان مراجعه به روانشناس فرا رسیده است عبارتند از:
احساس غم و اندوه یا اضطراب مداوم: اگر برای مدت دو هفته یا بیشتر احساس غم و اندوه یا اضطراب می‌کنید که در زندگی روزمره شما اختلال ایجاد می‌کند، ممکن است به کمک روانشناس نیاز داشته باشید.
مشکلات خواب: بی خوابی یا خواب بیش از حد می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل اساسی در سلامت روان باشد.
تغییرات در اشتها: از دست دادن اشتها یا پرخوری می‌تواند نشانه‌ای از افسردگی یا اضطراب باشد.
مشکلات در تمرکز: اگر در تمرکز بر روی کار یا تحصیل خود مشکل دارید، ممکن است به دلیل استرس، اضطراب یا افسردگی باشد.
احساس خستگی مداوم: اگر دائماً احساس خستگی می‌کنید، حتی بعد از استراحت کافی، ممکن است به دلیل یک مشکل روحی باشد.
مشکلات در روابط: اگر در برقراری یا حفظ روابط با دیگران مشکل دارید، ممکن است به کمک روانشناس برای بهبود مهارت‌های ارتباطی و حل تعارض نیاز داشته باشید.
سوء مصرف مواد: اگر از الکل، مواد مخدر یا سایر مواد اعتیاد آور استفاده می کنید، یک روانشناس می‌تواند به شما در ترک اعتیاد و یافتن راه‌های سالم برای مقابله با استرس کمک کند.
افکار خودکشی: اگر افکار خودکشی دارید حتما از یک متخصص سلامت روان کمک بگیرید.
علاوه بر موارد ذکر شده، در صورت تجربه هر گونه مشکل عاطفی یا رفتاری که در زندگی روزمره شما اختلال ایجاد می‌کند، می‌توانید از یک روانشناس کمک بگیرید. به یاد داشته باشید که مراجعه به روانشناس هیچ گونه شرمندگی ندارد و نشان دهنده ضعف شما نیست. در واقع، این نشان دهنده قدرت و شجاعت شما برای مقابله با مشکلات و تلاش برای بهبود سلامت روان خود است.
یافتن یک روانشناس یا روانپزشک مناسب
اگر تصمیم به مراجعه به روانشناس یا روانپزشک گرفته‌اید، یافتن یک متخصص مناسب که با او احساس راحتی کنید، مهم است. به یاد داشته باشید که سلامت روان شما از اهمیت بسیاری برخوردار است. اگر احساس می‌کنید که به کمک نیاز دارید، در مراجعه به روانشناس یا روانپزشک تردید نکنید. متخصصین نیک مایند برای انتخاب روانشناس یا روانپزشک در کنارشما هستند.
سخن آخر
روانشناسان و روانپزشکان هر دو نقش مهمی در بهبود سلامت روانی افراد ایفا می‌کنند، اما هر یک تخصص و روش‌های خاص خود را دارند. شناخت تفاوت‌ها و همکاری بین این دو حرفه می‌تواند به ارائه خدمات بهتر و مؤثرتر به بیماران منجر شود.
سوالات متداول
روانشناس و روانپزشک چه تفاوتی در تحصیلات دارند؟ روانشناسان تحصیلات خود را در رشته روانشناسی و روانپزشکان در رشته پزشکی و سپس تخصص روانپزشکی ادامه می‌دهند.
آیا روانشناسان می‌توانند دارو تجویز کنند؟
خیر، تجویز دارو تنها در حوزه تخصصی روانپزشکان است. روانشناسان از روش‌های غیر دارویی برای درمان استفاده می‌کنند.
در چه مواردی باید به روانشناس مراجعه کرد؟
برای مشکلاتی مانند اضطراب، افسردگی خفیف، مشکلات رفتاری و مشاوره‌های فردی و خانوادگی می‌توان به روانشناس مراجعه کرد.
چه زمانی نیاز به مراجعه به روانپزشک داریم؟
در مواردی که فرد دارای اختلالات روانی شدید و نیازمند درمان دارویی است، مراجعه به روانپزشک توصیه می‌شود.
آیا همکاری بین روانشناسان و روانپزشکان ضروری است؟
بله، همکاری بین این دو می‌تواند به درمان جامع‌تر و مؤثرتر بیماران کمک کند.