تفاوت‌های بین خوش‌بینی و بدبینی در روانشناسی چیست؟ انسان‌ها در زندگی خود، کارهای مهمی انجام می‌دهند؛ از کارهای روزمره گرفته تا کارهای با اهمیت‌تر مانند تحصیل و فعالیت‌های شغلی. همه ما می‌دانیم که این اَعمال، به شدت تحت تأثیر باورهای آن‌ها در مورد نتایج مثبت یا منفی است. شیوه‌ای که فرد رویدادهای مهم زندگی خود را تفسیر می‌کند، به شدت بر خوش‌بین یا بدبین بودن او تأثیر می‌گذارد. خوش‌بینی و بدبینی، دو حالت ذهنی یا اعتقادی هستند که ماهیت متضاد دارند. گاهی برای خوش بینی و نگاه مثبت به زندگی نیازمند کمک از متخصص روانشناس هستیم. این حالات ذهنی، می‌توانند رفتار و کارهای فرد را کنترل کنند. در علم روانشناسی، نشانه‌هایی وجود دارند که بیانگر تفاوت‌های بین خوش‌بینی و بدبینی هستند. در ادامه، آن‌ها و راه‌های رسیدن به خوش‌بینی را یک به یک بررسی می‌کنیم.
تعریف خوش‌بینی و بدبینی
عصب‌روان‌شناسان عمدتاً موافقند که خوش‌بینی و بدبینی، با دو نیمکره مغز ارتباط دارند. هر انسانی، به هر دو نیمکره راست و چپ مغز وابسته است. نیمکره راست، حس ناامنی و الگوهای فکری بدبینانه ایجاد می‌کند. نیمکره چپ، باعث ایجاد حس اعتماد به توانایی در مدیریت چالش‌های زندگی و خوش‌بینی نسبت به آینده می‌شود. خوش‌بینی، حالت یا نگرشی است که در آن افراد اغلب دیدگاه مطلوبی نسبت به رویدادها یا موقعیت‌ها دارند.
خوش‌بینی، می‌تواند در موقعیت‌های خاص ظاهر شود یا ممکن است ماهیت اصلی و بخشی از شخصیت یک فرد باشد. این، یک ویژگی اجتماعی ارزشمند است و به همین دلیل، افراد خوش‌بین مورد پسند دیگران و دارای ارتباطات اجتماعی قوی و زیاد هستند. خوش‌بین‌ها، تمایل دارند که جنبه مثبت هر موقعیتی را ببینند و امیدوارند که همه چیز به نفع آن‌ها پیش برود. افراد خوش‌بین، برنامه‌هایی برای آینده دارند. آن‌ها، رویاهای بزرگی دارند و برای رسیدن به رویاها، از هیچ تلاشی دریغ نمی‌کنند. در این حالت، فرد رویکرد مثبت نسبت به زندگی و انتظار بهترین نتیجه ممکن را در هر موقعیتی دارد.
بدبینی، حالتی است که در آن فرد دیدگاه منفی نسبت به رویدادها یا شرایط دارد و بدی را به خوبی ترجیح می‌دهد. این فرد، می‌تواند نسبت به یک موقعیت خاص بدبین باشد یا ذاتاً بدبین باشد. افرادی که بدبین هستند، خیلی کم به فکر یافتن راه‌حل برای رفع مشکلات هستند و بیشتر بر خود مشکلات تمرکز می‌کنند. آن‌ها غالباً مشکلات را بزرگتر از حد معمول جلوه می‌دهند و شکایت‌های زیادی از وضع زندگی‌شان دارند. این اشخاص، مدام به مرور گذشته خود می‌پردازند و هیچ برنامه‌ای برای آینده ندارند. در این حالت، افراد رویکردی منفی نسبت به زندگی دارند و در هر موقعیتی، انتظار بدترین نتیجه را می‌کشند. البته بهتر است بدانید که اینکه بدبین‌ها اغلب قبل از انجام کارها انتظار دارند که به نتیجه مثبت نرسند، گاهی پیامدهای مثبتی هم دارد. به طور کلی، افراد بدبین با آمادگی بیشتر با سختی‌های زندگی مواجه می‌شوند؛ چون آن‌ها، توجه بیشتری به ریسک‌هایی دارند که خوش‌بین‌ها نادیده می‌گیرند.
تفاوت‌های بین خوش بینی و بدبینی
- بدبین زندگی را خسته‌کننده، کسل‌کننده و بی‌معنی می‌بیند.
- خوش بین زندگی را سرگرم‌کننده و جالب می‌بیند.
- بدبین ناامنی، عدم اطمینان و تردید دارد.
- خوش بین اعتماد به نفس دارد.
نشانه‌های خوش بینی و بدبینی
- بدبین چیزهای منفی و دلسردکننده را برمی‌گزیند.
- خوش بین نشانه‌های مثبت و نیروبخش دنیا را انتخاب می‌کند.
- بدبین تمرکزش روی چیزهایی است که ندارد.
- خوش بین تمرکزش روی داشته‌هایش است.
- بدبین مدام با عواقب بد استرس، درگیر است.
- خوش بین مقابله خوبی با استرس دارند.
- بدبین زندگی بدون تغییر و ثابت دارد.
- خوش بین زندگی رو به رشد و در حال تغییر دارد.
- بدبین جدیت و مصمم بودن در رسیدن به اهدافش را ندارد.
- خوش بین با جدیت بیشتری، اهداف خود را دنبال می‌کند.
- بدبین از نظرش، موانع بر بدبختی و درماندگی‌اش می‌افزایند.
- خوش بین از نظرش، موانع او را عاقل‌تر و قوی‌تر می‌کنند.
نشانه‌های افراد خوش‌بین
برای شناخت شخصی که خوش‌بین است، باید به یک سری از علامت‌ها توجه کرد. خوش‌بین‌ها، علائم زیر را دارند:
- سلامت جسمانی بیشتر
- عملکرد روانی خوب
- عزت نفس بالا
- استرس و اضطراب کم
- ناامیدی کم
- احتمال پایین ابتلا به افسردگی و مشکلات روحی
- عدم توجه بیش از حد به نقاط منفی و تاریک زندگی
- پذیرش چالش‌ها به عنوان فرصت و درس گرفتن از شکست‌ها
- شکرگزاری
- داشتن نگرش مثبت و امیدوارانه
- فواید و مضرات خوش‌بینی
- خوش‌بینی، نتایج مثبتی برای افراد به همراه دارد. این نتیجه‌ها، عبارتند از:
- افزایش امید به زندگی
- بهبود سیستم ایمنی
- بهبود انعطاف‌پذیری و بهره‌وری
- جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های مزمن
- افزایش شانس موفقیت
- مقابله بهتر با ناملایمات و مشکلات زندگی
بیان این نکته ضروری است که خوش‌بینی در یک حد متعادل، به عنوان یک ویژگی مثبت شناخته می‌شود. در صورتی که به صورت غیرمنطقی و بیش از حد به اتفاقات خوش‌بین باشیم، این موضوع می‌تواند برای سلامتی جسمی و روانی مضر باشد. این حالت، باعث کاهش سطح واقع‌بینی شده و ساده‌لوحانه است. به طور مثال ممکن است شخصی که با یک بیماری صعب‌العلاج درگیر است، با داشتن خوش‌بینی افراطی در پیگیری روند درمان خودش کوتاهی کند. در این حالت، خطر قابل توجه برای او وجود دارد؛ آسیب جدی به سلامت جسم و روان و حتی خطر مرگ، ریسک‌هایی است که او را تهدید می‌کند.
نشانه‌های افراد بدبین
افرادی که بدبین هستند، با ویژگی‌های خاصی شناخته می‌شوند. این ویژگی‌ها، عبارت هستند از:
- عزت نفس پایین
- استرس و اضطراب بالا
- ناامیدی کم
- افسردگی زیاد
- پیش‌بینی بدترین‌ها در هر شرایطی
- شکاک بودن
- تعجب کردن از اتفاقات خوب زندگی
- ناراحت شدن از دست افراد خوش‌بین
- احساس نالایق بودن
- داشتن دیدگاه‌های بد در مورد خودشان و مهارت‌هایشان
- دست کم گرفتن توانایی‌ها
- فکر کردن به اینکه خوبی‌ها و لذت‌های زندگی، پایان‌پذیر هستند.
چگونه از بدبینی رها شویم و خوش‌بین باشیم؟
همانطور که گفتیم، بدبینی افراطی ریسک‌هایی جدی برای افراد دارد. اگر شما هم شخصی بدبین هستید، بهتر است همین الان دست به کار شوید و خود را از شر چنین بلاهایی خلاص کنید. این کار، با یادگیری خوش‌بینی ممکن می‌شود. شاید با خود فکر کنید که مگر می‌شود خوش‌بینی را آموخت؟ پاسخ، بله است. این راه‌ها را برای یاد گرفتن خوش‌بینی و تغییر رفتارهای بدبینانه‌تان به رفتارهای خوش‌بینانه می‌توان امتحان کرد:
- تغییر انتظارات خود
تا به حال فکر کرده‌اید که چقدر از زمان و انرژی خود را با تفکر درباره نقاط منفی زندگی تلف کرده‌اید؟ این موارد، از کنترل شما خارج هستند و فکر کردن به آن‌ها، دردی را از شما دوا نمی‌کند. پس خیلی راحت، انتظارات خود را از زندگی تغییر دهید. این تغییر، باید به گونه‌ای باشد که در نهایت سبب شود شما احساس بهتری داشته باشید.
- از کوچکترین اتفاقات خوب لذت ببرید
اگر شاد بودن به خاطر رویدادهای خوش زندگی را به تأخیر بیندازید، این یعنی دارید شادی را از زندگی خود دور می‌کنید. کوچکترین رخدادهایی که سبب شاد بودن شما می‌شوند را مهم بشمارید تا از مزایای احساسات مثبت بهره‌مند شوید.
- به دنبال زیبایی‌ها باشید
زیبایی، مسئله‌ای است که ذهن بسیار به سمت آن کشیده می‌شود. هر شخصی، از نظرش یک چیزی زیباست. از هر آنچه که از نظر شما زیباست مانند تماشای غروب آفتاب لذت ببرید.
- واقع‌بین باشید
در مورد خود و دنیای اطرافتان، واقع‌بین باشید. این راهی است برای اینکه مهیای آن چیزی باشید که فردا و فرداها برایتان به ارمغان می‌آورند.
- شکرگزار باشید
شکرگزاری، نقطه مقابل منفی‌گرایی است. ارزش‌های کوچک و بزرگ زندگی خود را در نظر بگیرید و بابت آن‌ها، قدردان باشید.
- روز خود را با یک کار مثبت شروع کنید
اگر روز شما با یک کار مثبت شروع شود، با آرامش هم می‌گذرد. به یاد داشته باشید که در ابتدای روز، یک کار مثبت مثل قدم زدن در پارک نزدیک منزل را حتما انجام دهید.
- الگوی مثبت‌گرایی باشید
مانند یک فرد خوش‌بین رفتار کردن، تاثیر خوبی بر اطرافیان می‌گذارد. اگر شما چنین رویکردی در زندگی داشته باشید، الگوی خوبی برای اطرافیان می شوید و خانواده، دوستان و همکاران شما، به احتمال زیاد می‌خواهند که دنباله‌رو راه شما باشند.
- کاری خلاقانه انجام دهید
انجام دادن یه کار خلاقانه، یک تجربه مثبت و لذتبخش است. کاری که با چاشنی خلاقیت همراه باشد، باعث تغییر روحیه شما و عوض شدن طرز فکرتان بر اساس آن می‌گردد.
- خیلی به خودتان سخت نگیرید
عشق به خودتان، یکی از جنبه‌های کلیدی داشتن نگرش مثبت است. اگر به طور مداوم خود را به خاطر اتفاقات بد زندگی سرزنش می‌کنید، به دنبال راه‌هایی باشید برای ایجاد شرایط محبت‌آمیز برای خودتان.
- مراقبه ذهنی را تمرین کنید
انجام تمرینات پرورش و آرام‌سازی ذهن، به شما این امکان را می‌دهد تا «ذهن سرکش و بی قرار» خود را آرام کنید و اجازه ندهید افکار بد به طور ناخواسته در آن شناور شوند. مراقبه ذهنی، یک راه عالی برای به حداقل رساندن تأثیر افکار منفی بر سلامت عاطفی است.
نتیجه
مفاهیم خوش‌بینی و بدبینی، هر کدام به نوبه خود بر انتظارات انسان از آینده تأثیر می‌گذارند. نحوه برخورد یک فرد خوش‌بین و یک شخص بدبین با مشکلات، بسیار متفاوت است. همانطور که گفتیم افراد خوش‌بین، مشکلات را راهی برای بهبود توانایی‌ها و یادگیری مطالب جدید می‌دانند. در مقابل، افراد بدبین به مشکلات به منزله دشواری‌ها و موانع می‌نگرند.
تعادل داشتن در مثبت‌نگری به آینده و واقع‌بینی، مانع از بروز آسیب‌های جدی می‌گردند. شما خواننده عزیز که به دنبال راه‌هایی برای رهایی از بدبینی افراطی و روی آوردن به خوش‌بینی منطقی هستید، حتماً روش‌های بیان شده در این مطلب را تمام و کمال انجام دهید. در صورتی که ابهامی درباره انجام هر یک از این روش‌ها دارید، می‌توانید از مشاوران روانشناس کمک بگیرید. ما در کلینیک تخصصی نیک مایند، مشاوران زبده و بادانشی داریم که هر لحظه آماده راهنمایی شما عزیزان هستند. برای تعیین وقت مشاوره، می‌توانید با ما تماس بگیرید.