دلایل فرار از ازدواج چیست؟ ازدواج، یکی از بزرگترین تصمیماتی است که یک فرد میتواند در زندگی خود بگیرد. برای بسیاری، این تصمیم یک نقطه عطف هیجانانگیز است گاهی برای گرفتن تصمیم نیاز به مشاوره فردی داریم. اما برای بعضی دیگر، تنها فکر کردن به آن میتواند ترسی شدید و اضطرابی عمیق بههمراه داشته باشد. ترس شدید و مداوم از ازدواج یا تعهد که با عنوان «گاموفوبیا (Gamophobia)» شناخته میشود، میتواند توانایی فرد را در برقراری یا حفظ روابط معنادار تحت تأثیر قرار دهد.
این ترس معمولاً بهشکل اضطراب یا وحشت شدید هنگام فکر کردن به ازدواج، اجتناب از گفتگو یا موقعیتهای مرتبط با آن، احساس دائم نگرانی یا ناراحتی در روابط جدی و یا خراب کردن روابط بهمرور زمان ظاهر میشود. افراد، ممکن است بهطور وسواسگونهای به دنبال نقص در شریک عاطفی خود بگردند تا بهانهای برای عدم تعهد پیدا کنند و یا بیشتر به روابط سطحی و بدون تعهد علاقه نشان دهند.
در این مطلب، به بررسی موارد زیر میپردازیم:
- دلایل اصلی ترس از ازدواج
- علائم فیزیکی ترس از ازدواج یا گاموفوبیا
- نحوه تشخیص گاموفوبیا
- راههای غلبه بر ترس خفیف و شدید از ازدواج
- سؤالاتی باید از رواندرمانگر، در رابطه با ترس از ازدواج یا گاموفوبیا پرسید.
- دلایل اصلی ترس از ازدواج
- بر اساس مطالعات، سه دلیل اصلی برای ترس عمیق برخی افراد از ازدواج وجود دارد:
- فرزند طلاق بودن
دلایل فرار از ازدواج
رشد در خانوادهای با والدین مطلقه، میتواند تأثیرات ماندگاری بر نگرش ما نسبت به ازدواج داشته باشد. پژوهشگران دریافتهاند که افرادی که والدینشان از هم جدا شدهاند، بیشتر تمایل دارند نگرشی منفی نسبت به ازدواج داشته باشند. فرزندان طلاق اغلب باور دارند که روابط عاطفی، ذاتاً شکننده و ناپایدار هستند. برای مثال، ممکن است کسی با خود فکر کند: «اگر پدر و مادرم نتواستند با هم بمانند، من چرا باید تلاش کنم؟» یا «نمیخواهم آن چیزی را تجربه کنم که آنها پشت سر گذاشتند.»
- ترس از تکرار الگوهای خانوادگی
حتی برای افرادی که والدینشان با هم زندگی میکنند، بزرگ شدن در خانوادهای پرتنش میتواند ترسناک و آسیبزا باشد. پژوهشهای مختلف نشان میدهند افرادی که در محیطهایی با تعارض بالا رشد کردهاند، اغلب ازدواج را با ناسازگاری و نارضایتی پیوند میزنند و از این میترسند که روابط خودشان نیز به همان سرنوشت روابط والدینشان دچار شود.
این تجربیات، باعث شکل دادن به نگرش فرد نسبت به صمیمیت و اعتماد در روابط آینده میشوند. چنین ترسی، میتواند به اجتناب کامل از تعهد یا نوعی گوشبهزنگی و حساسیت افراطی در روابط عاشقانه منجر شود؛ حالتی که در آن فرد، همواره منتظر بروز درگیری یا مشکل است.
کیفیت روابط خانوادگی، نقش بسیار مهمی در شکلگیری نگرش افراد نسبت به ازدواج دارند. خانوادههایی که استقلال و خودمختاری را در فرزندان خود پرورش میدهند، معمولاً جوانانی را تربیت میکنند که دیدگاه سالمتری نسبت به روابط دارند. نبود آزادی و استقلال در دوران رشد، میتواند میل شدید به استقلال در بزرگسالی ایجاد کند و نگرش منفیتری نسبت به ازدواج و روابط بلندمدت به وجود آورد.
- سبک دلبستگی اجتنابی (Avoidant Attachment)
نظریه دلبستگی (Attachment Theory) نشان میدهد که روابط اولیه ما با مراقبانمان در دوران کودکی، نقش بسیار مهمی را در نحوه برخورد ما با در روابط عاطفی بزرگسالی ایفا میکنند. افرادی که سبک دلبستگی اجتنابی (Avoidant Attachment) دارند، اغلب از صمیمیت و وابستگی میترسند و این ترس، میتواند باعث تردید آنها نسبت به ازدواج شود.
ازدواج برای این دسته از افراد ممکن است نماد آسیبپذیری، وابستگی متقابل و از دست دادن استقلال تلقی شود؛ عناصری که برای آنها ناراحتکننده یا حتی تهدیدآمیز هستند. سبک دلبستگی اجتنابی، اغلب از مراقبتهای ناپایدار و بیثبات و روابط عاطفی سرد در دوران کودکی نشأت میگیرد. چنین افرادی یاد میگیرند که نیازهای عاطفی خود را سرکوب کنند تا از خود در برابر آسیب محافظت کنند.
کسانی که دلبستگی اجتنابی دارند، معمولاً استقلال را به ارتباط عاطفی ترجیح میدهند و ازدواج را نه بهعنوان یک شراکت، بلکه بهعنوان تهدیدی برای هویت و آزادی شخصی خود میبینند. آنها، ممکن است از این بترسند که بیش از حد به شریک عاطفی خود وابسته شوند و یا در رابطهای گیر بیفتند که در آن، نیازهایشان نادیده گرفته شده یا بد تعبیر شود. این نگرانی، میتواند باعث شود آنها با احتیاط بسیار وارد روابط شوند و یا حتی بهطور کامل، از تعهدات بلندمدت اجتناب کنند.
افراد با دلبستگی اجتنابی، اغلب در اعتماد کردن و نشان دادن آسیبپذیری عاطفی مشکل دارند؛ دو پایه اساسی برای داشتن یک ازدواج سالم. آنها ممکن است از این بترسند که شریک زندگیشان روزی آنها را ترک کند و یا به آنها آسیب بزند، حتی اگر هیچ نشانهی مشخصی از این خطر وجود نداشته باشد.
خبر خوب این است که سبکهای دلبستگی، قابل تغییر هستند. با خودآگاهی و تلاش مستمر، افراد میتوانند به سمت ایجاد سبک دلبستگی ایمنتر حرکت کنند و پایههای محکمتری را برای روابط سالم و پایدار بسازند.
- علائم فیزیکی ترس از ازدواج یا گاموفوبیا (Gamophobia)
اگر دچار گاموفوبیا باشید، ممکن است علائم جسمانی زیر را در مواجهه با موضوع تعهد تجربه کنید:
سرگیجه یا سَبُکی سر (Lightheadedness)
- تعریق زیاد
- تپش قلب
- حالت تهوع
- تنگی نفس
- لرزش بدن
- حملات پانیک
- ناراحتی معده یا سوءهاضمه
در صورتی که هر یک از علائم بالا یا علائم زیر را دارید، حتماً باید برای تعیین نوبت ویزیت توسط یک پزشک اقدام کنید:
- اضطراب مداوم که مانع خواب یا انجام درست فعالیتهای روزمرهتان میشود.
- افسردگی
- استفاده از مواد مخدر و روانگردانها
فرار از ازدواج یعنی عقبنشینی یا تردید جدی نسبت به وارد شدن به زندگی مشترک — معمولاً نتیجه ترسها، تجربههای گذشته یا وضعیت فعلی زندگی که میتونه موقتی یا پایدار باشه. از دیگر دلایل فرار از ازدواج میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
- ترس از محدود شدن آزادی فردی
- تجربههای منفی در روابط قبلی
- دیدن شکست یا دعواهای شدید در ازدواج والدین/آشنایان
- نداشتن آمادگی مالی یا شغلی
- ترس از مسئولیتهای سنگین زندگی مشترک
- شک دربارهٔ انتخاب شریک مناسب
- مشکل در تعهدپذیری یا ترس از وابستگی
- اولویتدادن به اهداف شخصی یا حرفهای
- باورها و پیشفرضهای منفی دربارهٔ ازدواج
- اضطراب یا مسائل روانی حلنشده (اضطراب، افسردگی، تروما)
- تفاوت شدید در ارزشها یا انتظارات (فرهنگی، خانوادگی، جنسی
- ترس از تغییر هویت و نقشها بعد از ازدواج
- نحوه تشخیص گاموفوبیا
هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص گاموفوبیا وجود ندارد. پزشک یا درمانگر با بررسی علائم، سوابق سلامت روانی و دیگر ترسها و فوبیاهای شما، ممکن است به این نتیجه برسد که باید شما را به متخصص سلامت روان ارجاع دهد تا تشخیص دقیقتری انجام شود.
- راههای غلبه بر ترس خفیف از ازدواج
اگر ترس شما از ازدواج، خفیف تا متوسط است و به یک فوبیای کامل تبدیل نشده، کارهایی وجود دارد که میتوانید برای غلبه بر این ترس انجام بدهید. حتی برای افرادی که دچار فوبیای شدیدتری نسبت به ازدواج یا تعهد هستند، این راهکارها میتوانند مؤثر باشند و آنها را یک قدم به ازدواج نزدیکتر کنند:
- به تغییراتی که واقعاً رخ میدهد، فکر کنید.
یک لحظه مکث کنید و فکر کنید که اگر با فرد مورد علاقهتان ازدواج کنید، چه چیزی قرار است تغییر کند. اگر هیچ قصدی برای ترک رابطه با وی ندارید، احتمالاً ازدواج تغییر زیادی در زندگی روزمرهتان ایجاد نخواهد کرد. نگاه کردن به موضوع از این زاویه، میتواند کمک کند تا بر ترس از ازدواج یا رابطه متعهدانه غلبه کنید.
- به مزایای ازدواج فکر کنید.
سعی کنید منطقی به تمام چیزهای مثبتی فکر کنید که با ازدواج همراه خواهد بود. مراسمهای شادی خواهید داشت و یک ماهعسل فوقالعاده در انتظارتان است. مزایای دیگری هم وجود دارد مثل: هزینهی کمتر بیمه درمانی، پرداخت مالیات کمتر و آسانتر شدن مدیریت امور مالی و قانونی. مهمتر از همه اینکه میتوانید در طول سالها، پیوندی عمیق و فوقالعاده با همسرتان شکل بدهید.
- دلیل اصلی ترستان را مشخص کنید.
آیا خودِ ازدواج ترسناک به نظر میرسد یا از مراسم عروسی میترسید؟ شاید هم ترس شما، به تعهد مربوط میشود یا فقط یک نوع استرس و اضطراب قبل از عروسی است؟
اگر از مراسم عروسی میترسید ولی خودِ ازدواج برایتان ترسناک نیست، راههایی برای حل این مشکل وجود دارد. مراسم عروسی، میتواند کاملاً انعطافپذیر باشد. اگر با این مسئله راحت نیستید که روز عروسی در محاصره دوستان، خانواده و سایر نزدیکان باشید، میتوانید عقد خود را در محضر و فقط با حضور خودتان، شریک زندگیتان و یک عاقد برگزار کنید.
اجازه ندهید ترس از مسائل جزئی و کماهمیت، مانع از داشتن یک رابطه طولانیمدت و یک ازدواج خوب شود.
- در مراسم عروسی شرکت کنید.
یکی از بهترین راهها برای غلبه بر هر نوع ترس یا فوبیا، روبرو شدن تدریجی با آن است. شرکت در مراسم عروسی، میتواند راه مؤثری برای کمک به کاهش ترس از ازدواج باشد. گاهی فقط دیدن یک نفر که در روز عروسیاش از ته دل خوشحال و رضایتمند است، میتواند نقطه عطفی برای حذف ترس از ازدواج باشد و باعث میشود نگرش شما نسبت به ازدواج کمکم تغییر کند.
حضور در جشنهای سالگرد ازدواج و مخصوصاً آنهایی که از عمر زندگی متأهلیشان ۳۰ سال گذشته هم میتواند بسیار الهامبخش باشد. این مراسمها به شما نشان میدهند که بعضی ازدواجها، واقعاً پایدار و خوشایند هستند و داشتن یک ازدواج موفق، امکانپذیر است.
نکته مهم: لازم به یادآوری است که همه افراد، با یک روش واحد نتیجه نمیگیرند؛ بنابراین خوب است چند مورد (یا حتی همهی پیشنهادهای بالا) را امتحان کنید و ببینید کدامیک، برای غلبه بر ترس از تعهد و ازدواج به شما کمک میکند.
درمان نوع حاد گاموفوبیا
زمانی که ترس از ازدواج به یک فوبیا تبدیل و منجر به اضطراب شدید و حملات پانیک میگردد، گاهی مداخلات بیشتری برای غلبه بر این ترس لازم است.
اگرچه تاکنون هیچ درمانی بهطور خاص برای گاموفوبیا (ترس از ازدواج) طراحی یا تأیید نشده است، اما برخی روشهای درمانی وجود دارند که روانشناسان و روانپزشکان میتوانند برای بهبود وضعیت افراد از آنها استفاده کنند.
یک مشاور مجاز در حوزه ازدواج و خانواده نیز ممکن است بتواند دیدگاههایی ارزشمند ارائه دهد، هرچند ممکن است لازم باشد ابتدا تشخیص رسمی از سوی یک روانشناس یا روانپزشک دریافت شود. طبق نظر روانپزشک، روانشناس و یا مشاور امور خانواده، ممکن است نیاز به درمان تخصصی به شرح زیر داشته باشید:
- درمان مواجهه (Exposure Therapy)
درمان مواجهه، یکی از رایجترین روشهایی است که متخصصان برای کمک به افراد مبتلا به فوبیا به کار میبرند. قرار گرفتن در معرض چیزی که موجب اضطراب میشود و در محیطی کنترلشده و ایمن، در نهایت اثر آن را کاهش میدهد و حساسیتزدایی ایجاد میکند.
در این روش، درمانگر ممکن است از شما بخواهد بهروشهای مختلفی خود را در معرض مفاهیم مرتبط با ازدواج و مراسم عروسی قرار دهید تا بهتدریج با آنها آشنا و درگیر شوید و بر ترس خود غلبه کنید.
در روند درمان مواجهه، درمانگر احتمالاً از شما میخواهد سناریوهایی فرضی را تصور کنید و خود را در آن موقعیتها ببینید. سپس شما را راهنمایی میکند تا با روشهایی سالم و مؤثر، با این سناریوها روبهرو شوید و فوبیای خود را به چالش بکشید.
- درمان شناختی-رفتاری (CBT)
درمان شناختی-رفتاری، یکی از متداولترین انواع رواندرمانی است و در درمان بسیاری از فوبیاها، بسیار موفق عمل کرده است.
این نوع درمان بر افزایش آگاهی نسبت به افکار و احساسات فرد، تأثیر مثبت و منفی آنها بر رفتار و نحوه اصلاح این رفتارها تمرکز دارد؛ به گونهای که فرد بتواند رابطهای سالمتر با خود و شریک عاطفیاش برقرار کند.
- درمان دیالکتیکی رفتاری (DBT)
این نوع از رواندرمانی، معمولاً در قالب جلسات گروهی انجام میشود. اگرچه DBT بهطور خاص برای درمان فوبیا طراحی نشده (در اصل برای درمان اختلال شخصیت مرزی به کار میرود)، اما این نوع درمان برای افراد مبتلا به اضطراب و فوبیا از جمله ترس از ازدواج هم بسیار سودمند بوده است.
در طول جلسات گروهی، شرکتکنندگان مجموعهای گسترده از مهارتهای مقابلهای را میآموزند که به آنها کمک میکند با افکار و احساسات دشوار خود بهشیوهای سالم برخورد کنند. DBT، از مدیتیشن ذهنآگاهی و تکنیکهای آرامسازی نیز برای کمک به تفکر منطقی نسبت به ترسها (چه مربوط به تعهد و ازدواج و چه سایر نگرانیها) بهره میبرد.
- دارودرمانی
هرچند دارویی خاص برای درمان گاموفوبیا یا سایر فوبیاها و ترسها تجویز نمیشود، اما برخی داروها میتوانند مفید باشند. برخی داروهای ضدافسردگی، موثر در درمان وسواس فکری-عملی (OCD) و رفع فوبیاها و اضطرابها هستند. همچنین برخی از داروهای ضداضطراب میتوانند به کاهش علائم در زمانی که فرد در فرآیند درمانی قرار دارد، کمک کنند.
توصیه میشود برای دریافت توصیهها و درمانهای پزشکی مناسب، با روانپزشک مشورت شود.
سؤال از درمانگر
همانطور که گفتیم، ممکن است احساس کنید ترس از ازدواج، بر رابطه شما تأثیر منفی گذاشته است. اینجاست که باید از یک روانشناس متخصص کمک بگیرید. در حین ملاقات با وی، این سوالات را بپرسید:
- علت این ترس چیست؟
- بهترین روش درمانی برای من چیست؟
- آیا رواندرمانی برایم مفید است؟
- دوره درمان چقدر طول میکشد؟
- باید مراقب چه نشانههایی باشم؟
سخن پایانی
دلایل فرار از ازدواج یک شبه از بین نمیرود. با کار کردن روی خود، ممکن است کمکم دیدتان به رابطه و تعهد و ازدواج تغییر کند. با استفاده از درمانهایی که پیشتر به آنها اشاره شد، میتوانید بر ترس خفیف از ازدواج غلبه کرده و با تعهدی کاملتر، در کنار شریک عاطفی خود قرار بگیرید.
همچنین اگر می خواهید برای آرامش خودتان و برای سلامت روانی شریک زندگیتان بر ترس حاد از ازدواج غلبه نمایید، لازم است از یک متخصص سلامت روان کمک حرفهای بگیرید. درمانگر، قطعاً میتواند به شما در شناسایی ریشههای این ترس کمک کرده و مشاورهها و ابزارهای کاربردی در اختیارتان بگذارد تا با آسیبهای گذشته مقابله کرده و از آنها عبور کنید.
همین امروز، برای کمک گرفتن قدم بردارید. با کلینیک تخصصی روانشناسی نیکمایند تماس بگیرید و نوبت مشاوره اینترنتی یا حضوری خود را دریافت نمایید. متخصصان ما، میتوانند به شما کمک کند تا ترس از ازدواج را پشت سر بگذارید و با گذشت زمان، بتوانید وارد یک رابطه متعهدانه شوید.
