مدیریت خشم و اختلافات در خانواده کار آسانی نیست. تعداد خانواده‌هایی که از وجود یک فرد عصبی و پرخاشگر در جمع خود رنج می‌برند اصلا کم نبوده و بررسی مراجعینی که برای جلسات مشاوره خانواده مراجعه می‌کنند نشان می‌دهد که بخش قابل توجهی از تعارضات جدی و اختلافات شدید در میان اعضای خانواده به دلیل پرخاشگری و عدم توانایی مدیریت خشم است. بر همین اساس، در این مقاله از مجله روانشناختی نیک مایند می‌خواهیم از مدیریت خشم و اختلافات در خانواده و راهکارهایی برای کنترل آن بگوییم.
خشم چیست؟
درک دلیل اصلی عصبانیت ضروری است. در طول جلسات خانواده درمانی، ما شروع به بررسی مسائل اساسی می‌کنیم که ممکن است به طغیان خشم کمک کند. ما مراجعه کنندگان را تشویق می‌کنیم تا متوجه وضعیت ذهنی و احساسات خودباشند. مسئولیت پذیری در قبال افکار و احساسات خود گامی حیاتی است. خشم و ناامیدی یک احساس طبیعی انسانی است. هر چه بیشتر آگاهی خود را نسبت به آنچه که خشم شما را برمی‌انگیزد. افزایش دهید، راحت‌تر می‌توانید خشم را کنترل کنید.
نتایج خشم
- بسیار قوی و در نتیجه استرس زا است.
- احساسی است که کمترین همدلی و حمایت را از افراد دیگر برمی‌انگیزد.
- می‌تواند ترسناک باشد، مردم اغلب می‌ترسند عصبانیت آنها از کنترل خارج شود، آنها از انجام یا گفتن چیزهایی می‌ترسند که به دیگران یا کسانی که بیشتر به آنها اهمیت می‌دهند آسیب برساند.
- برای اکثر مردم حفظ عزت نفس مثبت در هنگام احساس خشم بسیار چالش برانگیز است.
- خشم با خود میل به سرزنش کردن و گفتن یا انجام کارهایی را به همراه دارد که ممکن است به دیگران صدمه بزند یا بعداً پشیمان شویم و از آنها احساس شرم کنیم.
- رفتار پرخاشگرانه باعث دوری اعضای خانواده از شما میشود.
خشم و اختلاف در خانواده
یکی از مهمترین گام‌ها در مدیریت خشم و اختلافات در خانواده، درک علل ایجاد آنهاست. پرخاشگری و خشم در خانواده می‌تواند دلایل گوناگونی داشته باشد: برای مثال برخی افراد اضطراب و استرس خود را به شکل خشم ابراز می‌کنند زیرا این شیوه‌ی رفتاری را راهی برای سرکوب اضطراب خود می‌دانند. علاوه بر اضطراب، اختلالات خلقی مانند اختلال نامنظمی خلق اخلالگرانه و انواع افسردگی نیز می‌تواند خود را به شکل عصبانیت و پرخاشگری مداوم نشان دهد. در برخی موارد افرادی که دچار اختلال شخصیت مرزی هستند خشم‌های غیر کنترلی را نسبت به خود یا دیگران تجربه نموده و افراد مبتلا به اختلال شخصیت خوشیفته و کنترل‌گر معمولا تلاش می‌کنند تا از طریق ابراز خشم دیگران را تحت سلطه و کنترل خود درآورند. بررسی‌ها حاکی از آن است که تجربه‌های تلخ دوران کودکی تأثیر به سزایی در شکل‌گیری یک شخصیت عصبی و پرخاشگر در بزرگسالی دارند. دیگر دلایل خشم در خانواده می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
بیشتر بخوانید: مقابله با افسردگی در خانواده، استرس مادران، دلایل تنفر از والدین و راهکارها
- ارتباط ناصحیح
ارتباط ناصحیح یکی از مهمترین عوامل ایجاد خشم و اختلافات در خانواده است. اگر اعضای خانواده نتوانند به درستی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و احساسات و نیازهای خود را به یکدیگر انتقال ندهند، اختلافات ایجاد می‌شوند. - نداشتن مرزهای سالم
مرزهای سالم و واضح در خانواده اهمیت دارند. وقتی مرزها تعیین نشده یا نقشه راهنما نیست، افراد به راحتی ممکن است به اختلافات برسند. - نبود احترام متقابل
احترام متقابل میان اعضای خانواده اساسی‌ترین عامل مدیریت خشم و اختلافات است. بدون احترام به یکدیگر، اختلافات بیشتری به وجود می‌آیند. - عدم مدیریت استرس
استرس یکی از عوامل ایجاد خشم و اختلافات در خانواده است. اعضای خانواده باید یاد بگیرند چگونه با استرس‌های خود به خوبی برخورد کنند.
مدیریت خشم
- ارتقاء ارتباطات خانوادگی: برای مدیریت خشم و اختلافات در خانواده، ارتقاء ارتباطات خانوادگی ضروری است. اعضای خانواده باید یاد بگیرند که چگونه با یکدیگر با احترام صحبت کنند و احساسات خود را به اشتراک بگذارند.
- تعیین مرزها: تعیین مرزهای سالم و واضح در خانواده می‌تواند به پیشگیری از اختلافات کمک کند. اعضای خانواده باید بدانند که چه مسائلی در مرزهای خصوصی خود قرار دارند.
- احترام متقابل: احترام متقابل میان اعضای خانواده اساسی‌ترین عامل مدیریت خشم و اختلافات است. اعضای خانواده باید با یکدیگر با احترام برخورد کنند و نیازها و تمایلات دیگران را درک کنند.
- مدیریت استرس : مدیریت استرس یک مهارت مهم برای مدیریت خشم و اختلافات در خانواده است. اعضای خانواده باید یاد بگیرند چگونه با استرس‌های خود به خوبی برخورد کنند و از راهکارهای مؤثر استفاده کنند.
- در هنگام خشم، هر حرفی را نزنید: هنگام خشمگین شدن نخستین مطلبی که باید به آن توجه کنید کنترل زبانتان و نگفتن هر حرفی است است (یعنی هر سخنی را نگویید و اول فکر کنید). اگرچه کنترل زبان هنگام عصبانیت و خشم، سخت و دشوار است، اما باید بدانیم که بسیاری از درگیری‌های و اختلافات به دلیل کنترل نکردن زبان روی می‌دهد.
- واکنش خود را به بعد از رفع شدن عصبانیتتان موکول کنید: مطمئن باشید هنگام خشم، همیشه اولین راهی که به ذهن می‌رسد بهترین راه نیست، بنابراین با به تعویق انداختن و مدیریت خشم می‌توانید بهترین راه را برگزینید. سرگرم کردن خود با افکار دیگر به هنگام خشم به شما کمک می‌کند در آن لحظه بر خود مسلط شوید و با احساسات ضد و نقیض خود کنار بیایید.به خاطر داشته باشید که در حالت عصبانیت، مشکل بتوان طرف مقابل را متوجه درستی دیدگاه خود کرد؛ بنابراین اثبات درستی حرف یا موضع خود را به پس از رفع عصبانیت موکول کنید.
- نفس عمیق بکشید: در لحظه عصبانیت چند نفس عمیق بکشید. این کار باعث خون‌رسانی بهتر به سلول‌ها و بافت‌های بدن و فعالیت بهتر مغز میشود. در نتیجه قادر خواهید بود بهتر مشکل خود را بررسی کنید و چگونگی مقابله واقع‌بینانه را با آن بیابید.
- از مسائل و مشکلات جزیی عصبانی نشوید: وقتی از دست فردی یا چیزی عصبانی می‌شوید برای لحظه‌ای با خود تأمل کنید که آیا ارزش دارد خود را به خاطر مسائل و مشکلات جزیی و پیش‌پا افتاده عصبانی کنید.
- اهمیت ندهید: بسیاری از مواقع با چشم‌پوشی از برخی مسائل یا رفتارها می‌توان خود را از افتادن در دام عصبانیت نجات داد. به عنوان مثال اگر کسی در خانواده با شما رفتار درستی داشت به جای غصه‌خوردن و سرکوب‌کردن خشمتان بسادگی از کنار آن بگذرید و به خاطر آن اعصاب خود را فرسوده نکنید و با مدیریت خشم به آرامش خود کمک کنید.
- دیدگاه‌های مختلف را مد نظر قرار دهید: گاهی یک مسأله یا مشکل از ابعاد مختلفی قابل بررسی است و با دیدگاه‌های مختلفی می‌توان به آن پرداخت، در نتیجه تصمیم‌گیری درباره درست یا غلط بودن آن، کاری بیهوده است. متفاوت بودن دیدگاه‌های طرف مقابل ما نباید باعث شود فکر کنیم او اشتباه می‌کند یا اینکه حق فقط با ماست.
- قبل از نشان دادن هرگونه واکنش، توضیح بخواهید: با پرسیدن سؤال‌های مختلف وقت را بگذرانید. می‌توانید از صحبت‌های دیگران استفاده کرده و سؤالاتی از آنها بپرسید. با این کار به آن فرد زمان می‌دهید که اشتباه خود را تصحیح کند.
- از قانون ۱۰ ثانیه ای استفاده کنید: هیچ عکس العملی نشان ندهید. اگر می‌بینید که در یک بحث خانوادگی می‌خواهید کنترل خشمتان را از دست بدهید، با خود تا ۱۰ بشمارید تا از عصبانی شدنتان جلوگیری شود. قبل از نشان دادن هرگونه واکنش، واقعیات را بررسی کنید.
- باکسی که می تواند آرامتان کند حرف بزنید: همیشه کسی را برای درد دل کردن و تکیه کردن داشته باشید، چه داخل و چه خارج از خانواده. در این مواقع سعی کنید که با او بیرون رفته و کمی صحبت کنید. درست نیست که همه ی احساساتتان را در خود نگاه داشته و بیرون نریزید. با این کار سلامتی خودتان به خطر خواهد افتاد. با دوستی صمیمی در مورد این مشکلات صحبت کنید تا او آرامتان کرده و کنترل خود را دوباره بازیابید.
- ببینید چه چیز باعث عصبانیتتان می شود: آگاه باشید که در چه موقعیت‌هایی کنترل خود را از دست داده و عصبانی می‌شوید. وقتی فهمیدید که چه چیز منجر به عصبانیتتان میشود درصدد جلوگیری از ایجاد چنین موقعیت‌هایی برآیید. با اینکه یاد بگیرید که چطور با این موقعیت‌ها کنار بیایید.
- خود را برای حفظ آرامش آماده کنید: هنگام درگیری و دعوا در خانواده آرامش خود را حفظ کنید و در صورت ممکن بعد از آرام شدن صحبت را ادامه دهید.
- شروع به نوشتن کنید: کلماتی که موقع عصبانیت بیان می‌کنید را روی کاغذ بنویسید و سعی کنید دیگر هنگام مشاجره و عصبانیت آنها را تکرار نکنید. نوشتن ابزار قدرتمندی برای کاوش و بیان احساسات خشم و رنجش و مدیریت خشم است. سعی کنید برای “خود عصبانی” خود بنویسید و بپرسید که چگونه می‌توانید خود را در این شرایط دشوار رها کنید. از خود بپرسید در آن قسمت از خود چه احساسی دارید، چه نیازهایی دارید؟ در زیر همه دردها و ناامیدی ها زندگی و نیازهای حفظ زندگی مهم است که توجه شما را جلب می کند. اجازه دهید خود عصبانی شما به شما پاسخ دهد.
- بجای داد زدن حرف بزنید: در مورد چیزی که دارید می‌گویید کمی فکر کنید و صدای‌تان را بلند نکنید. در مورد چیزی که شما را عصبانی کرده با آرامی توضیح دهید. سعی کنید قبل از اینکه پاسخ بدهید به آنچه فرد مقابل‌تان هم می‌گوید گوش کنید. در پایان هر روز خشمتان را دور بیندازید
- به فواید و مضرات عصبانیت فکر کنید: بعد از اینکه عصبانیتتان فروکش کرد با خود فکر کنید این عصبانیت چه فوایدی برای من و خانواده داشت؟ آسیب‌ها و اثرات منفی آن روی من و دیگری چه‌قدر بود؟ آیا مشکل را برطرف کرد؟
- موقعیت را بپذیرید: برخی چیزها را نمی‌توان تغییر داد. گاهی باید به جای عصبانی شدن وضعیت کنونی را پذیرفت و با آن سازگاری پیدا کرد. در این صورت لازم است شیوه‌های مقابله با مشکلات را یاد گرفته و یا آنها سازگار شوید.
- به سلامت خود بیندیشید: عصبانیت موجب افزایش هورمون استرس و عصبانیت در بدن شما میشود که این خود موجب افزایش فشار خود شما میشود. پس بگذارید با آرامش مشکلات برطرف شود، چرا که عصبانیت‌های طولانی مدت و شدید سلامت قلب شما را هم به خطر می‌اندازد.
- تصمیم نگیرید: توصیه میشود در هنگام خشم به هیچ وجه تصمیم نگیرید. زیرا هنگام عصبانیت با عقل و منطق تصمیم نمی‌گیرید.
در پایان
خانواده یکی از مهمترین عوامل تشکیل دهنده زندگی انسان‌هاست اما خشم و اختلافات در خانواده می‌توانند باعث دوری اعضای خانواده و اختلاف و درگیری شود. غلبه کردن بر خشمتان مهارتی قابل یادگیری است. شما می‌توانید با کمک روانشناس این حوزه نحوه‌ی مدیریت خشم خود را یاد بگیرید و برای بهبود روابط در خانواده گامی اساسی بردارید. اگر نمی‌توانید خشم خود را کنترل کنید و این موضوع مشکلات جدی در روابط خانوادگی شما ایجاد کرده است و اگر آنچه نوشتیم باعث شد به فکر فرو بروید و نیاز به راهنمایی و کمک فکری در این زمینه دارید حتما از مشاوره خانواده کمک بگیرید. ما در کلینیک مشاوره و روانشناسی نیک مایند این امکان را فراهم کرده و در کنارتان هستیم.
