همه چیز در مورد اختلال دو قطبی

اختلال دو قطبی، که قبلا با عنوان اختلال افسردگی-شیدایی شناخته می‌شد، نوعی اختلال روانی است که با تغییرات شدید خلقی شناخته می‌شود و شامل نوسان مداوم بین حالت افسردگی (خلق‌و‌خوی پایین) و حالت شیدایی و سرخوشی (خلق‌وخوی بالا) است که هر کدام از دوره‌های خلقی می‌تواند برای چندین روز تا چندین هفته ادامه داشته باشد.افراد مبتلا به اختلال دو قطبی نوسان خلق بین حالت افسردگی و سرخوشی را در بازه‌های زمانی متناوب تجربه می‌کنند.فرد مبتلا به این اختلال در زمان بروز حالت افسردگی، غمگین یا ناامید شده و علاقه و لذت خود را نسبت به بیشتر فعالیت‌های روزمره از دست می‌دهد. زمانی هم که خلق‌وخوی فرد به سمت شیدایی سوق پیدا می‌کند، او احساس می‌کند که سرشار از انرژی است؛ همچنین احساس خوشبختی و شادی فراوان به همراه تحریک‌پذیری زیاد به او دست می‌دهد. افراد در این حالت غالبا بدون توجه به عواقب کارهایی که انجام می‌دهند تصمیمات تکانشی و ناگهانی می‌گیرند. در مرحله‌ی شیدایی معمولا نیاز به خواب کاهش می‌یابد. این تغییرات خلقی می‌تواند بر روی خواب، سطح انرژی، فعالیت‌های روزمره، قدرت قضاوت، رفتار و توانایی تفکر فرد تأثیر بگذارد.فاصله‌ی بین این تغییرات خلقی ممکن است از چندین روز تا چندین ماه متغیر باشد. بیشتر افراد هم در فاصله‌ی بین عوض شدن حالت خلقی خود برخی علائم عاطفی را تجربه می‌کنند، هر چند برخی ممکن است هیچ‌گونه علائمی را احساس نکنند. اگرچه اختلال دو قطبی یک بیماری مادام‌العمر و بدون درمان قطعی است، اما با دنبال کردن یک برنامه‌ی درمانی می‌توانید تغییرات خلقی و سایر علائم خود را به سادگی و تا حدود زیادی کنترل کنید. خبر خوب اینجاست که در بیشتر مواقع، اختلال دو قطبی با دارودرمانی و روان‌درمانی درمان می‌شود.

تغییرات خلقی افراد مبتلا به اختلال دو قطبی می‌توانند بر روی خواب، سطح انرژی، فعالیت‌های روزمره، قدرت قضاوت، رفتار و توانایی تفکر آن‌ها تأثیر بگذارد.

فرد مبتلا به اختلال دوقطبی تغییراتی را در خلق‌وخو، سطح انرژی و فعالیت‌های خود تجربه می‌کند که می‌تواند زندگی روزمره را برای او دشوار کند. اختلال دو قطبی می‌تواند در زندگی فرد اختلالات شدیدی ایجاد کند، اما میزان تأثیر آن بر افراد مختلف، متفاوت است. با درمان و حمایت مناسب، بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال می‌توانند زندگی کامل و پرباری را تجربه کنند. به طور میانگین این بیماری در حدود سن ۲۵ سالگی در مبتلایان تشخیص داده می‌شود، اما علائم آن می‌تواند در طی سنین نوجوانی یا سال‌های بعد از آن ظاهر شود. نسبت ابتلای مردان و زنان به این اختلال به صورت مساوی است.

اختلال دو قطبی چیست؟

انستیتوی ملی بهداشت روان ایالات متحده، مشخصه‌ی اصلی اختلال دوقطبی را دوره‌های متناوب خلق‌وخوی بالا و پایین اعلام کرده است. از عوارض این اختلال می‌توان به تغییر در سطح انرژی، الگوی خواب و توانایی تمرکز اشاره کرد که می‌توانند به طرز چشمگیری بر رفتار، وضعیت شغلی، روابط و جنبه‌های دیگر زندگی فرد تأثیر بگذارد.اکثر افراد گاهی اوقات تغییرات خلقی را تجربه می‌کنند، اما شرایط مرتبط با اختلال دوقطبی شدت بیشتری نسبت به تغییرات خلقی معمولی دارند و علائم دیگری هم ممکن است همراه این تغییرات خلق بروز کنند. بعضی از افراد به همراه این تغییرات خلق حالت روان‌پریشی را نیز تجربه می‌کنند که می‌تواند شامل هذیان‌گویی، توهم و پارانویا باشد.بین این دوره‌های نوسان و تغییرات روحیه، خلق‌وخوی فرد ممکن است برای چندین ماه یا حتی چندین سال پایدار باشد، خصوصا اگر فرد یک برنامه‌ی درمانی را برای کنترل اختلال خود دنبال نکند.

درمان درست و پیگیری آن بسیاری از افراد مبتلا به اختلال دو قطبی را قادر می‌سازد تا همانند یک فرد سالم کار کنند، تحصیل کنند و زندگی کامل و مثمر ثمری داشته باشند. با این حال، وقتی که درمان به فرد کمک کرد تا احساس بهتری پیدا کند و به ثبات برسد، این احتمال وجود دارد که بیمار مصرف داروی خود را متوقف کند و آن را ادامه ندهد. در این شرایط، علائم می‌توانند دوباره و به سرعت برگردند.برخی از جنبه‌های اختلال دو قطبی می‌توانند احساس خوبی در فرد ایجاد کنند. در حالتی که خلق‌و‌خو بالاست (حالت شیدایی)، فرد معمولا احساساتی‌تر، خوش‌مشرب و خلاق‌تر است.با این حال، احتمال اینکه حالت شیدایی و روحیه بالا پایدار بماند خیلی کم است. حتی اگر این اتفاق هم بیفتد، حفظ تمرکز یا پیگیری برنامه‌ها و وظایف در این حالت کاری دشوار است. به‌عنوان مثال حالت شیدایی مداوم می‌تواند مانع این شود که فرد بتواند یک پروژه را به طور کامل انجام دهد و آن را به انتها برساند.

علل بروز اختلال دو قطبی

عوامل مختلفی هستند که موجب ایجاد این بیماری می‌شوند. که در زیر آن‌ها را نام می‌بریم.

• عوامل ژنتیکی (قطعا یکی از مهم‌ترین دلایل ابتلا به این اختلال عوامل ژنتیکی هستند. این موضوع به‌طور کامل از طریق تحقیقات پزشکی به اثبات رسیده است.)
• عوامل محیطی
• وضعیت هورمون‌ها در بدن
• استرس: یکی از مشکلات و عوارضی استرس بیش از اندازه می‌تواند ایجاد چنین پدیده‌ای در فرد گردد.
• مصرف بیش از اندازه مواد مخدر یا نوشیدنی‌های الکلی
• برخی از بیماری‌های مغزی نیز ممکن است منجربه به وجود آمدن این اختلال شوند.

علائم

طبق اعلام انجمن بین‌المللی اختلال دو قطبی، علائم این بیماری در افراد مختلف متفاوت است. برای بعضی از افراد، یک حالت روحی می‌تواند چندین ماه یا حتی چندین سال به طول بیانجامد. برای افراد دیگر ممکن است نوسان بین حالت سرخوشی و افسردگی به سرعت و پشت سر هم رخ بدهد.در اختلال دوقطبی «با تناوب سریع»، فرد در طی یک سال ممکن است حداقل چهار دوره نوسان خلق را تجربه کند.

حالت شیدایی یا هایپومانیا

هایپومانیا و شیدایی حالات خلقی بالا هستند. اما حالت شیدایی شدیدتر از هایپومانیا است.علائم این حالت‌ها می‌تواند به شرح زیر باشد.

• اختلال در توان قضاوت فرد
• کم خوابیدن بدون احساس خستگی
• احساس حواس‌پرتی یا کسالت
• دیر رسیدن به محل کار یا تحصیل
• تجربه‌ی احساسات عجیب و غریب
• عملکرد پایین در محل کار یا تحصیل
• احساس توانایی انجام دادن هر کاری
• اجتماعی و آینده‌نگر بودن، گاهی اوقات با شدت بالا
• انجام دادن رفتارهای پرخطر
• افزایش میل جنسی و شور زندگی
• احساس نشاط یا سرخوشی
• سطح بالای اعتماد به نفس، عزت‌نفس و احساس اهمیت بیش از حد
• زیاد و سریع صحبت کردن
• پریدن از یک موضوع به موضوع دیگر در حین مکالمه
• تجربه‌ی افکار «ناگهانی» که به سرعت به ذهن فرد خطور می‌کنند و به همان سرعت از یاد می‌روند و ایده‌های عجیب و غریبی که ممکن است شخص بر اساس آن‌ها دست به عمل بزند.
• تشخیص ندادن این مسأله که برخی مسائل اشتباه هستند یا انکار اشتباه بودن آن‌ها.
• برخی از افراد مبتلا به اختلال دو قطبی ممکن است گاهی اوقات به شدت ولخرجی کنند، به صورت تفریحی مواد مخدر یا الکل مصرف کنند و دست به فعالیت‌های خطرناک یا نامناسبی بزنند.

علائم افسردگی

در طی دوره‌ی افسردگی مرتبط با اختلال دو قطبی، فرد ممکن است احساسات زیر را تجربه کند؛

• احساس اندوه، ناامیدی و استیصال
• غم و اندوه شدید
• بی‌خوابی و مشکلات خواب
• اضطراب درباره‌ی مسائل جزئی
• درد یا مشکلات جسمانی که به درمان پاسخ نمی‌دهند.
• احساس گناه که ممکن است نابه‌جا باشد.
• افزایش یا کاهش اشتها
• کاهش وزن یا افزایش وزن
• خستگی مفرط و احساس بی‌حالی
• ناتوانی در لذت بردن از فعالیت‌ها یا علایقی که معمولا موجب لذت می‌شوند.
• مشکل در تمرکز و به خاطر سپردن
• تحریک‌پذیری
• حساسیت به صدا، بو و سایر چیزهایی که دیگران ممکن است متوجه نشوند.
• ناتوانایی در رفتن به موقع به محل کار یا تحصیل یا کم‌کاری در این دو مورد
• در حالت شدید، ممکن است فرد به پایان دادن به زندگی خود فکر کند و یا حتی بر اساس این افکار دست به عمل بزند.

روان‌پریشی

اگر یکی از این دو حالت افسردگی یا سرخوشی بسیار شدید باشد، ممکن است فرد دچار روان‌پریشی شود. در این حالت ممکن است فرد در تمایز بین خیال و واقعیت مشکل داشته باشد.طبق اعلام بنیاد بین‌المللی اختلال دو قطبی، علائم روان‌پریشی در حالت سرخوشی شامل توهم است، که شامل شنیدن یا دیدن چیزهایی است که در آنجا حضور ندارند و همچنین هذیان، باورهایی نادرست و غیر واقعی که به‌شدت واقعی به نظر می‌رسند. فردی که دچار توهم می‌شود ممکن است بر این باور باشد که فردی مشهور است یا دارای ارتباطات سطح بالای اجتماعی است و یا اینکه قدرتی خاص دارد.در طول دوره‌ی افسردگی یا خلق پایین، فرد ممکن است به این باور برسد که مرتکب جرمی شده یا زندگی‌اش را به کلی خراب کرده و فقیر و بی‌پول است.با درمان مناسب می‌توان تمام این علائم را کنترل کرد.

انواع اختلال دو قطبی

• اختلال دوقطبی نوع یک

در این نوع از اختلال، افراد دو قطبی حداقل یک دوره مانیا را تجربه می‌کند. معمولاً یک دوره نیمه شیدایی یا افسردگی شدید به دنبال آن ایجاد می‌شود و یا قبل از آن برای او اتفاق افتاده‌است. در برخی از موارد، بیمار در اختلال دو قطبی نوع یک مرز واقعیت و خیال را تشخیص نمی‌دهد و دچار سایکوزیس یا روان‌پریشی می‌شود.

• اختلال دوقطبی نوع دو

افراد مبتلا به دوقطبی گرید دو، دوره های افسردگی و دوره های هیپومانیا را تجربه می کنند. اما آنها هرگز یک دوره شیدایی کامل که مشخصه اختلال دوقطبی درجه یک است را تجربه نمی کنند. در حالی که هیپومانیا نسبت به شیدایی آسیب کمتری دارد، اختلال دوقطبی درجه دو اغلب ناتوان کننده تر از اختلال دوقطبی درجه یک است زیرا افسردگی مزمن در دوقطبی نوع دو شایع تر است.

• تفاوت اختلال دوقطبی نوع یک و دو  

اختلال دو قطبی نوع دوم به طور کلی از اختلال دو قطبی نوع ۱ متفاوت است. درواقع نمی‌توان آن را مورد خفیف‌تر نوع اول دانست. حالت مانیا در اختلال نوع یک می‌تواند بسیار خطرناک و شدید باشد. از طرفی فرد مبتلا به اختلال دو قطبی نوع ۲ معمولا برای مدت‌های طولانی افسرده می‌ماند.

• اختلال سیکلوتایمی (ادواری) :

افراد مبتلا به اختلال سیکلوتایمی حالت خلقی مزمن ناپایدار دارند. آنها هیپومانیا و افسردگی خفیف را برای حداقل دو سال تجربه می کنند. افراد مبتلا به سیکلوتایمی ممکن است دوره های کوتاهی از خلق و خوی طبیعی داشته باشند، اما این دوره ها کمتر از هشت هفته طول می کشد.

• سایر اختلالات دوقطبی مشخص و نامشخص

اگر فردی معیارهای تشخیصی دوقطبی I، II یا سیکلوتایمی را نداشته باشد اما هنوز دوره‌هایی از افزایش خلق و خوی غیرطبیعی قابل توجه بالینی را تجربه کرده باشد، این اختلال دوقطبی مشخص یا نامشخص دیگر در نظر گرفته می‌شود.این مورد شامل اختلال دو قطبی خفیف و موارد مرتبط با آن می‌شود. معمولاً در اثر سوء‌مصرف مواد مخدر، الکل و یا وجود برخی بیماری‌ها همچون سندروم کوشینگ، مالتیپل اسکلروز (MS) یا سکته ایجاد‌می‌شوند. توجه داشته‌باشید که اختلال دوقطبی نوع دوم به طور کلی از نوع یک متفاوت است. درواقع نمی‌توان آن را مورد خفیف‌تر نوع اول دانست.

تشخیص اختلال دو قطبی

متخصص روان‌پزشکی با استفاده از معیارهای تعیین شده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، می‌تواند اختلال دو قطبی را تشخیص دهد.انستیتوی ملی بهداشت روان ایالات متحده اعلام داشته که برای تشخیص قطعی اختلال دوقطبی نوع یک، فرد باید حداقل ۷ روز علائم این بیماری را تجربه کرده باشد؛ یا در صورتی که علائم آن‌قدر شدید باشد که فرد نیاز به بستری داشته باشد، مدت زمان کمتر هم کفایت می‌کند. همچنین ممکن است که فرد یک دوره افسردگی حداقل ۲ هفته‌ای را پشت سر گذاشته باشد.برای تشخیص قطعی اختلال دو قطبی نوع دو، فرد باید حداقل یک دوره از سرخوشی و افسردگی را تجربه کرده باشد.پزشک ممکن است برای کمک به رد سایر دلایل احتمالی، معاینه‌ی بدنی و برخی آزمایش‌های تشخیصی از جمله آزمایش خون و ادرار را تجویز نماید.تشخیص اختلال دوقطبی برای پزشک می‌تواند مسأله‌ای چالش‌برانگیز باشد، به این خاطر که افراد بیشتر با روحیه‌ی پایین و در حالت افسردگی به پزشک مراجعه می‌کنند، نه با روحیه بالا و در حالت شیدایی. در نتیجه، تمایز این اختلال از افسردگی برای پزشک ممکن است دشوار باشد.اگر فرد دچار روان‌پریشی باشد، پزشک ممکن است وضعیت وی را اشتباها به‌عنوان اسکیزوفرنی تشخیص دهد. عوارض دیگری که ممکن است با اختلال دو قطبی رخ دهد به شرح زیر هستند؛

• مصرف مواد یا الکل برای کنار آمدن با علائم بیماری
• اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
• اختلال اضطراب
• اختلال بیش فعالی کمبود توجه (ADHD)

انجمن سلامت روان آمریکا به پزشکان و متخصصان سلامت روان توصیه می‌کند تا در سوابق فرد به دنبال علائم شیدایی و سرخوشی باشند تا از تشخیص اشتباه جلوگیری کنند. علاوه بر این باید در نظر داشت که برخی از داروهای ضد افسردگی می‌توانند در افراد مستعد باعث بروز حالت شیدایی شوند.فردی که  برایش تشخیص قطعی اختلال دو قطبی صورت گرفته است، در واقع یک تشخیص مادام‌العمر دارد. این افراد ممکن است دوره‌های طولانی مدت ثبات را هم تجربه کنند، اما همیشه با این اختلال زندگی خواهند کرد و هر لحظه امکان عود کردن آن وجود دارد.

عوامل تشدید کننده اختلال دو قطبی

مسلماً برای هر بیمار (چه مبتلا به مشکلات جسمی و چه درگیر با معضلات روحی و روانی) باید محیط مناسبی فراهم کرد تا روند بهبود به خوبی و با سرعت انجام شود. چرا که تحت شرایطی خاص این امکان وجود دارد که برخی عوامل عوارض و علائم هر بیماری را تشدید کنند و خطرات و ریسک‌های ناشی از بیماری را افزایش دهند.از آن‌جایی که اختلال دوقطبی یک بیماری روانی محسوب می‌شود، لازم است که فرد بیمار از عوامل تشدید کننده این اختلال دور باشد. از جمله عوامل تشدید کننده اختلال دوقطبی به شرح زیر است.

• تغییر ساعات خواب و استراحت برای بدن
• زندگی و کار در محیط‌های استرس‌زا
• قطع کردن مصرف دارو ممکن است شدت بیماری را افزایش دهد و فرد را در همان موقعیت اولیه قرار دهد.

درمان اختلال دو قطبی

هرچند اختلال دوقطبی درمان قطعی ندارد و این بیماری تا آخر عمر بیمار همراه اوست، اما درمان‌های موجود به کنترل حالت‌های مختلف بیماری کمک می‌‌کنند و عملکرد او را در زمینه‌های مختلف زندگیش بهبود می‌بخشد. در ادامه به طور خلاصه درمان‌هایی که برای این بیماری وجود دارند را نام می‌بریم:

• روان درمانی (گفتار درمانی)
• دارو درمانی
• استراتژی های خود مدیریتی، مانند آموزش و شناسایی علائم اولیه یک دوره یا محرک های احتمالی که در دوره ها ارائه می شود.
• عادات مفید سبک زندگی، مانند ورزش، یوگا و مدیتیشن. اینها می توانند درمان را پشتیبانی کنند، اما جایگزین آن نمی شوند.
• درمان های دیگر، مانند درمان تشنج الکتریکی (ECT) در مواردی که به دارو پاسخ ضعیفی نمی دهند یا کنترل سریع علائم برای جلوگیری از آسیب ضروری است.

اختلال دوقطبی می تواند یک بیماری مادام العمر باشد، بنابراین درمان می تواند به شما کمک کند. گاهی اوقات درمان،چندین ماه تا سال طول می کشد تا شما به صورت کامل بهبودی پیدا نمایید. اگرچه این موضوع می تواند دلسرد کننده باشد، اما ادامه درمان مهم است.بیماری های شیدایی و افسردگی معمولاً با گذشت زمان بازمی‌گردند. در بین دوره‌ها، بسیاری از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی تغییرات خلقی ندارند، اما برخی از افراد ممکن است علائم طولانی مدت داشته باشند. به همین جهت درمان طولانی مدت و مداوم می تواند به مدیریت این علائم کمک کند.اگر علاوه بر اختلال دوقطبی، سایر بیماری‌های سلامت روان مانند اضطراب یا ADHD نیز دارید، درمان این بیماری‌ها می‌تواند دشوارتر باشد. به عنوان مثال، ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی داروهای ضد افسردگی برای درمان اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD) تجویز می کنند و محرک هایی که برای درمان ADHD تجویز می کنند ممکن است علائم اختلال دوقطبی را بدتر کنند و حتی ممکن است یک دوره شیدایی را ایجاد کنند. انواع مختلف درمان برای اختلال دوقطبی عبارتند از:

آموزش روانی :

آموزش روانی روشی است که متخصصان بهداشت روان به افراد در مورد شرایط سلامت روانشان آموزش می دهند. از آنجایی که اختلال دوقطبی یک وضعیت پیچیده است، یادگیری در مورد این بیماری و اینکه چگونه می تواند بر زندگی شما تاثیر بگذارد می تواند به شما و عزیزانتان کمک کند تا بهتر آن را مدیریت کرده و با آن کنار بیایید.

• ریتم درمانی بین فردی و اجتماعی (IPSRT) : این درمان برای کمک به بهبود خلق و خوی شما با درک رفتار و کار با ریتم های بیولوژیکی و اجتماعی طراحی شده است. IPSRT یک درمان موثر برای افراد مبتلا به اختلالات خلقی، از جمله اختلال دوقطبی است. بر تکنیک‌هایی برای بهبود پایبندی به دارو (مصرف منظم دارو)، مدیریت رویدادهای استرس‌زای زندگی و کاهش اختلالات در ریتم‌های اجتماعی (تفاوت‌های روزمره در رفتارهای معمولی) تأکید می‌کند. IPSRT به شما مهارت هایی می آموزد که به شما امکان می دهد از خود در برابر ایجاد دوره های شیدایی یا افسردگی آینده محافظت کنید.
• درمان خانواده محور : این درمان برای بزرگسالان و کودکان مبتلا به اختلال دوقطبی و مراقبان آنها است. در طول این درمان، شما عزیزان در جلسات درمانی روان درمانی در رابطه با اختلال دوقطبی، آموزش بهبود ارتباطات و آموزش مهارت های حل مسئله روانپزشک و مشاور همراه شما خواهند بود.
• درمان شناختی رفتاری (CBT) : این یک نوع درمان ساختار یافته و هدف گرا است. درمانگر یا روانشناس به شما کمک می کند افکار و احساسات خود را از نزدیک ببینید. شما متوجه خواهید شد که افکار شما چگونه بر اعمال شما تاثیر می گذارد. از طریق CBT، می توانید افکار و رفتارهای منفی را بیاموزید و یاد بگیرید که الگوها و عادات فکری سالم تری اتخاذ کنید.

درمان دارویی

درمان‌های دارویی می‌توانند به ایجاد ثبات در خلق‌و‌خو و مدیریت علائم این اختلال کمک زیادی بکنند. متخصصان روان‌پزشکی معمولا ترکیبی از موارد زیر را تجویز می‌کنند؛

• تثبیت‌کننده‌های خلقی، مانند لیتیوم
• داروهای ضدافسردگی
• داروهای ضد روان‌پریشی نسل دوم
• داروهای ضد تشنج، برای از بین بردن حالت شیدایی
• دارو برای کمک به مشکلات خواب یا اضطراب

ممکن است پزشک به مرور زمان نیاز اعمال تغییراتی در میزان و نوع داروها داشته باشد. بعضی از داروها عوارض جانبی دارند و روی افراد مختلف تأثیرات مختلفی بر جای می‌گذارند. اگر فردی درباره‌ی درمان دارویی خود با مشکلاتی مواجه شده است و از این بابت نگران است، باید با پزشک خود در این‌باره صحبت کند.شخص بیمار باید

• برای کاهش خطر تداخل دارویی، پزشک را در جریان داروی دیگری که مصرف می‌کند، بگذارد.
• دستورالعمل‌های پزشک را درباره‌ی داروها و شیوه درمان دنبال کند.
• هرگونه نگرانی دربار‌ه‌ی اثرات سو داروها و یا تا میزان اثربخش بودن درمان را با پزشک در میان بگذارد.
• مصرف دارو را ادامه دهد مگر اینکه دکتر اعلام کند که قطع کردن آن‌ها بی‌خطر است.
• به خاطر داشته باشد که اثربخشی برخی از داروها ممکن است زمان‌بر باشد.
• اگر فرد درمان خود را نیمه‌کاره قطع کند، ممکن است علائم وخیم‌تر شود.

روان درمانی و مشاوره

روان‌درمانی می‌تواند به تسکین علائم و توانمند ساختن فرد برای مدیریت اختلال دو قطبی کمک کند.از طریق درمان شناختی رفتاری و رویکردهای دیگر، فرد می‌تواند بیاموزد که

• عوامل مهمی مانند استرس را بشناسد و برای مدیریت آن‌ها گام بردارد.
• علائم اولیه‌ی یک دوره خلقی را شناسایی کرده و برای مدیریت آن قدم بردارد.
• بر روی عواملی که به حفظ خلق‌و‌خوی پایدار کمک می‌کنند، کار کند.
• از اعضای خانواده، معلمان و همکاران کمک بگیرد.

این مراحل می‌توانند به فرد کمک کنند تا روابط مثبت خود را در خانه و محل کار حفظ کند. ممکن است درمانگر تشخیص بدهد که نیاز است برخی جلسات با حضور خانواده شخص نیز برگزار شوند. چرا که اطرافیان نقش مهمی در بهبود این اختلال دارند. در واقع بخش مهمی از فرآیند درمان یک فرد مبتلا به این اختلال، شامل آگاهی رسانی به اطرافیان اوست.گاهی اوقات با وجود تمرکز بر روش روان‌درمانی، مصرف داروهایی نیز برای تسریع درمان و کمک به بیمار تجویز می‌شود.

بستری شدن در بیمارستان

اگر خطر آسیب رساندن به خود یا دیگران از سوی فرد مبتلا به این اختلال وجود داشته باشد، ممکن است برخی از افراد نیاز داشته باشند تا مدتی را در بیمارستان سپری کنند.اگر روش‌های درمانی متعارف به فرد کمکی نکرده باشند، پزشک ممکن است شوک‌درمانی را تجویز کند.

اعمال تغییرات در سبک زندگی

برخی از انتخاب‌های فرد درباره‌ی سبک زندگی‌اش می‌توانند به حفظ خلق‌و‌خوی پایدار و مدیریت علائم این بیماری کمک کنند. این‌ها عبارت‌اند از؛

• حفظ روال منظم در امور روزمره، کاری و تحصیلی
• پیروی از یک رژیم غذایی سالم و متنوع
• ایجاد یک الگوی خواب منظم و جلوگیری از ایجاد اختلال در خواب
• ورزش منظم

برخی از افراد از انواع مختلف مکمل‌ها استفاده می‌کنند، اما لازم است ابتدا این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. برخی از این مکمل‌های دارویی می‌توانند با داروهای استفاده‌شده برای اختلال دو قطبی تداخل داشته باشند. آن‌ها ممکن است علائم را بدتر کنند.

پیشگیری از اختلال دوقطبی

هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از اختلال دوقطبی وجود ندارد. با این حال، دریافت درمان در اولین نشانه اختلال سلامت روان می تواند به جلوگیری از بدتر شدن اختلال دوقطبی یا سایر شرایط سلامت روان کمک کند.اگر اختلال دوقطبی برای شما تشخیص داده شده است، برخی از استراتژی ها می توانند از تبدیل شدن علائم جزئی به دوره های کامل شیدای یا افسردگی پیشگیری کنند:

• به علائم هشدار دهنده توجه کنید. درمان زودهنگام علائم می تواند از بدتر شدن اپیزودها جلوگیری کند.
• از  مصرف مواد مخدر و الکل خودداری کنید. استفاده از الکل یا داروهای تفریحی می تواند علائم شما را بدتر کرده و احتمال بازگشت آنها را افزایش دهد.
• داروهای خود را دقیقا طبق دستور مصرف کنید. ممکن است وسوسه شوید که درمان را متوقف کنید – اما این کار را نکنید. قطع دارو یا کاهش دوز به خودی خود ممکن است باعث عوارض ترک شود یا علائم شما بدتر شود یا عود کند

اختلال دوقطبی در کودکان  

تشخیص اختلال دوقطبی در کودکان حقیقتا امری دشوار و بحث برانگیز است. زیرا علائم اختلال دوقطبی در کودکان نسبت به اختلال دوقطبی شخصیتی در بزرگسالان متفاوت است و ممکن است استاندارهای لازم برای تشخیص اختلال دوقطبی شخصیتی را نداشته باشند. هم چنین بسیاری از علائم اختلال دوقطبی در کودکان با علائم سایر اختلالات خلقی کودکان مانند بیش فعالی هم پوشانی دارد. پیشرفت های اخیر علم روانشناسی موجب شده است تا تشخیص علائم اختلال دوقطبی در کودکان ساده تر باشد، هرچند این کار ممکن است هفته ها و یا ماه ها به طول بیانجامد. ممکن کودک شما به مراقبت های ویژه یک روان درمانگر متخصص اختلال دوقطبی در کودکان نیاز داشته باشد. درست مانند اختلال دوقطبی شخصیتی در بزرگسالان، اختلال دوقطبی در کودکان نیز با طی کردن دوره های شادی و غم همراه است. در حالیکه تمامی کودکان در طول مرحله رشد خود تغییرات خلق و خو را تجربه می کنند در اختلال دوقطبی در کودکان این تغییرات بسیار شدید است. با درمان مناسب، علائم اختلال دوقطبی در کودکان کاملا کنترل می شود. البته این کار نیاز به تلاش درمانگر، کودک و والدین او دارد.برخی اوقات علائم اختلال دوقطبی در کودکان تغییر می کند. در این صورت روش های درمانی نیز باید تغییر کنند. برای مثال شاید نیاز باشد تا کودک شما داروهای دیگری مصرف کند  و یا روش های درمانی دیگری اضافه شوند.

نقش والدین در اختلال دوقطبی در کودکان

نقش والدین در اختلال دوقطبی در کودکان موثرتر از روش های روان درمانی و دارو درمانی است. والدین ابتدا باید بدانند اختلال دوقطبی چیست و علائم دوقطبی شیدایی را بشناسند. تشخیص به موقع، نقش بسیار موثری در درمان اختلال دوقطبی در کودکان دارد. برای مثال، والدین می توانند یک نمودار از تغییرات روزمره خلق و خو کودک خود تهیه کنند و آن را به درمانگر ارائه دهند تا درمانگر راحت تر بتواند این اختلال را تشخیص دهد و روش های درمانی مناسبی برای کودک برنامه ریزی کند. در صورتی که احساس می کنید تغییرات خلق و خویی کودک شما غیر عادی است میتواند برای دریافت مشاوره اختلال دوقطبی در کودکان به مرکز مشاوره کودک و نوجوان مراجعه نمایید.اگر فرزند شما دارای اختلال دوقطبی است، انجام موارد زیر را به شما توصیه می شود:

• صبور باشید.
• کودک خود را تشویق کنید تا درباره احساساتش با شما صحبت کند و شما هم با دقت به آن ها گوش دهید.
• در مورد دوره های تغییرات خلق و خوی کودکان آگاهی داشته باشید.
• با ایجاد فضاهای سرگرم کننده مانند بازی کردن به بالا بردن روحیه کودک خود کمک کنید.
• کودک خود را متوجه کنید که درمان می تواند کمک کند تا او زندگی شادتر و بهتری داشته باشد.

تفاوت اختلال دو قطبی در کودکان و نوجوانان با بزرگسالان

در بزرگسالان، دوره‌های مانیک یا افسردگی معمولاً هفته‌ها یا ماه‌ها طول می‌کشد. در کودکان و نوجوانان، این دوره‌ها می‌تواند بسیار کوتاه‌تر باشد و یک کودک یا نوجوان حتی می‌تواند بین مانیک و افسردگی در طول روز به عقب و جلو برود.دوره‌های مانیک یا افسردگی ممکن است به‌طور نامنظم باشند و از یک الگوی غیرقابل پیش‌بینی پیروی کنند یا ممکن است منظم باشند مثلا یک دوره مانیک همیشه پس از یک دوره افسردگی تجربه شود یا برعکس. گاهی با فصول هم در ارتباط هستند مانیک بیشتر با بهار و افسردگی بیشتر با زمستان همراه است.بین دوره‌ها، فرد مبتلا به اختلال دو قطبی معمولاً به عملکرد طبیعی (یا تقریباً طبیعی) باز می‌گردد. با این حال، برای برخی افراد، “دوره وقفه” بین چرخه‌های آنها کم است یا اصلا وجود ندارد. این چرخه‌های نوسان خلقی می‌توانند به آرامی یا به سرعت تغییر کنند، حرکت سریع بین مانیک و افسردگی در زنان، کودکان و نوجوانان بسیار شایع‌تر است.برخی از افراد مبتلا به اختلال دو قطبی به الکل و مواد مخدر روی می‌آورند، زیرا زمانی که خلق  بالا دارند احساس بهتری را تجربه می‌کنند. اما استفاده از الکل و مواد مخدر می‌تواند نتایج فاجعه باری برای افراد مبتلا به اختلال دو قطبی داشته باشد. سوء مصرف مواد در واقع می تواند علائم را بدتر کند و همچنین تشخیص آن را برای پزشکان سخت‌تر.

جمع‌بندی

اختلال دو قطبی یک بیماری روانی نسبتا شایع اما جدی است که شامل تغییر در خلق‌و‌خو، سطح انرژی و میزان توجه فرد می‌شود.این بیماری می‌تواند زندگی فرد را به‌شدت مختل کند، اما درمان صحیح می‌تواند وضعیت بیمار را به طرز چشمگیری بهبود ببخشد.درمان ممکن است تغییرات خلقی را به طور کامل از بین نبرد، اما مراجعه به پزشک و همکاری با او می‌تواند علائم این بیماری را تا سطح زیادی کنترل کرده و کیفیت زندگی فرد را به بهترین حالت ممکن برساند.

منبع