با کودک لجباز چه کنم؟

 کودک لجباز دردسرآفرین است. کودکان، در سنین مختلف، رفتارهای مختلفی دارند و لجبازی کردن نیز یکی از رفتارهایی است که ممکن است کودکان در مراحل رشد خود داشته باشد. نحوه‌ی صحیح برخورد با کودکان لجباز، نیاز به کسب مهارت و آگاهی در این زمینه دارد. می‌توانید برای مقابله با لجبازی کودک و برخود صحیح با او از خدمات مشاوره کودک کلینیک روانشناسی و مشاوره نیک مایند استفاده کنید. لجبازی کودکان در اصل واکنشی نامناسب برای بیان چیزی است که احساسات و روحیه کودک را می‌آزارد و کودکان با استفاده از این ابزار سعی دارند تا به خواسته‌ها و علایق شخصی خود برسند لجبازی کودکان به اشکال و روش‌های مختلف بروز پیدا می‌کند : جیغ زدن، قهر کردن با خانواده، امتناع از خوردن، پرخاشگری و… در این مقاله از مجله روانشناختی نیک مایند می‌خواهیم به راهکارهایی برای مقابله با لجبازی کودکان اشاره کنیم.

سن لجبازی کودک

کودکان ۲ تا ۳ ساله در سطحی از دوران رشدی قرار دارند که تمام دنیا را متعلق به خود می‌دانند زمانی که کودک را محدود می‌کنیم با رفتارهایی مانند جیغ زدن و لجبازی سعی دارند حق خود را بگیرند. لجبازی در کودکان ۴ تا ۵ ساله به دلیل نوع تربیت والدین است زیرا برخی از والدین تمایل دارند روی فرزند خود تسلط کامل داشته باشند و فرصت کافی به بچه خود برای انجام کارهایش نمی‌دهند همچنین خستگی و گرسنگی و بیماری‌های خاص از دلایل لجبازی کودکان است. 
لجبازی کودکان در سن ۶ تا ۷ سال ممکن است برای انجام دادن کارهایی باشد که انجام آن در توانش است اما به دلیل تنبلی لجبازی می‌کند و تمایل دارد دیگران کارهای او را انجام دهند مثلا بستن کفش یکی از کارهایی است که کودکان می‌توانند آن را انجام دهند اما به خاطر تنبلی سعی می‌کنند کار را به دیگران محول کنند همچنین کودکانی که در این سنین هستند برای دریافت محبت از سوی دیگران، یاری و کمک خواستن از دیگران، داشتن احساس قدرت و تسلط بر دیگران، حتی جلب توجه دیگران ممکن است دست به پرخاشگری بزنند.

 دلایل لجبازی کودکان 

•  محک زدن اطرافیان و جلب توجه: کودکان برای آن که والدین خود را امتحان کنند گاهی اوقات لجبازی می کنند و اگر به نتیجه نرسیدند گاهی این عمل را تکرار می‌کنند.
•  فشار والدین برای تربیت درست: بعضی از والدین خیال می‌کنند با امر و نهی دائم می‌توانند کودک خود را بهتر تربیت کنند.
•  فرصت ندادن به کودک: با محدود کردن کودک به انجام کارهای مخصوص خلاقیت کودک سلب شده و کودک در صورت عدم تحمل شرایط دست به لجبازی می‌زند.
• بی‌توجهی‌ و بی‌مهری والدین: گاهی کودک چون از والدین خود محبت دریافت نمی‌کند برای تنبیه والدین دست به لجبازی کردن میزند.
•  نوزاد جدید: در هنگام تولد نوزاد جدید ناخودآگاه توجه اعضای خانواده جلب کودک جدید می‌شود و کودک بزرگتر حساس می‌شود پس برای جلوگیری از این حالت بهتر است شرایط کودک‌جدید را برای فرزند بزرگتر توضیح دهیم.

راه های درمان کودک لجباز

درمان لجبازی کودکان بسیار مهم و ضروری است. چرا که نه تنها باعث آسیب به خود کودک بلکه سبب ایجاد مشکلات روحی برای والدین آن‌ها نیز می شود زیرا همان طور که گفتیم تحمل کج خلقی های کودکان کار بسیار سخت و طاقت فرسایی می‌باشد. در همین راستا روش‌های درمانی زیادی برای لجبازی کودکان وجود دارد که توسط بسیاری از روان شناسان خبره قابل ارائه بوده و در صورت نیاز، مراجعه به آنها بسیاری از مشکلات را رفع خواهد کرد.

حتما بخوانید: چگونه به کودک خود نه بگوییم؟

در ضمن بچه‌ها آینه‌های تمام قد زندگی پیرامون خود هستند. بنابراین زمانی که شاهد بگومگوهای والدین خود باشند و جر و بحث‌های همیشگی آن‌ها را مشاهده کنند، دور از ذهن نیست که در مواجهه با شرایط مشابه، لجبازی آن ها نمود پیدا کند. بنابراین بهتر است در صورتی که میان والدین اختلافاتی وجود دارد آن را به دور از چشم کودک حل نمایند و یا برای درمان و رفع مشکل از یک مشاور زوج درمانگر و جلسات زوج درمانی بهره بگیرند. اما اگر به دنبال روش‌هایی ساده تر هستید که به عنوان والدین یک کودک لجباز آن ها را به کار بسته و رفتارهای کودک خود را کنترل کنید با ادامه ی مطلب با ما همراه باشید.

راه های کنترل و برخورد با کودک لجباز

حفظ آرامش خود: گرچه رویارویی و تحمل لجبازی کودکان کاری دشوار و عصبی کننده است، اما بهتر آن است که در این گونه مواقع خود را کنترل کرده و به جای آن که هر گونه واکنشی از خود نشان دهید، از یک تا ده شمرده یا یک لیوان آب بنوشید. چرا که در غیر این صورت نه تنها مشکل شما حل نمی‌شود، بلکه شدت بیشتری هم پیدا می‌کند. در ضمن این نکته را هم بدانید که لجبازی کودکان به هیچ وجه نشانگر کم هوشی آن ها یا بد بودن والدین آن ها نیست، پس آرامش خود را حفظ کنید.

بی توجهی کامل به لجبازی کودکان: همان طور که گفتیم علت اصلی بیشتر لجبازی های کودکان، جلب توجه است. حتی جلب توجه منفی نیز باعث تشدید لجبازی می شود. بنابراین از هر گونه عصبانیت، دعوا و خشم و یا حتی اخم پرهیز کرده و طوری رفتار کنید که گویی اصلا کارهای منفی کودک ندیده و نشنیده‌اید. به هیچ وجه در راستای آرام کردن کودک نیز تلاش نکنید. البته این گونه رفتار کردن در ابتدای کار بسیار سخت است و حتی باعث بالا گرفتن لجبازی کودکان هم می‌شود. اما پس از گذشت مدتی با مشاهده‌ی بی توجهی و عدم جلب توجه مثبت یا منفی شما، کودک لجباز دست از لجبازی برخواهد داشت.

پاداش برای رفتارهای خوب: بدین منظور کافی است که هنگامی که هرگونه رفتار شایسته‌ای از کودک خود می‌بیند، کودک را مورد تشویق قرار دهید. در اندک فرصت‌هایی که کودک شما خواسته‌ی خود را به صورت معقول و بدون لجبازی بیان می‌کند به سرعت او را مورد تشویق و توجه مثبت قرار دهید. بدین ترتیب کودک لجباز می‌آموزد که بدون لجبازی و کج خلقی مسیری هموارتر برای رسیدن به تمایلاتش خواهد داشت.

جریمه برای رفتارهای بد: در این جا می‌توانید هنگامی که رفتار بدی از فرزندتان سر می‌زند، جریمه‌ای برای او در نظر بگیرید. دقت داشته باشید که هنگام وضع چنین جریمه‌ای، به هیچ وجه عصبی یا خشمگین نشده و در کمال آرامش برای او توضیح دهید که به چه دلیل تنبیه می‌شود و دقیقا چه جریمه ای در انتظار اوست. هنگام وضع جریمه‌ها فکر تنبیه بدنی را از ذهن خود دور سازید. به هیچ وجه کودکان را با جریمه‌های ترسناک نظیر تاریکی و تنهایی تهدید نکنید. بلکه به عنوان مثال حق تماشای تلویزیون را از او بگیرید. دقت کنید که جریمه‌ای که در نظر می‌گیرید قابل اجرا باشد و در سخن و عمل شما مغایرتی وجود نداشته باشد. در ضمن در مورد رفتارهای بد برخلاف رفتارهای خوب، خود عمل ناپسند را خطاب قرار داده و به شخصیت فرزند خود حمله نکنید. یعنی بگویید رفتار بد او را دوست ندارید به جای این که بگویید خود کودک را دوست ندارید.

تعیین حد و مرز برای کودک: بدین منظور ابتدا کنترل‌گری روی رفتارهای کودک را کنار بگذارید و قید و بندهای سخت گیرانه را حذف کنید. اما به او بفهمانید که باید در چارچوب مشخصی رفتار کرده و در صورتی که از این چارچوب فراتر رود، به هیچ وجه توجهی را جلب نخواهد نمود.

قاطع اما مهربان باشید: بهتر است این موضوع در ذهن خود به عنوان پدر یا مادر بپذیرید که قاطعیت و مهربانی با هم هیچ منافاتی ندارند. لذا اگر شما والدی قاطع باشید، به هیچ وجه در مهر پدری یا مادری شما، خدشه ای ایجاد نمی‌شود. بدین ترتیب کودک لجباز متوجه خواهد شد که باید سطحی از توقعات والدین را برآورده سازد و در غیر این صورت والدین از او ناراحت خواهند شد. لذا در همین راستا سعی کنید تا گفتار و رفتار شما یکدیگر را تأیید کنند. به عنوان مثال اگر به عنوان جریمه موضوعی را تعیین می‌کنید و به زبان می آورید به طور قطع آن را اجرا هم بنمایید و اگر قادر به انجام آن نیستید، به هیچ وجه در باب انجام آن جملاتی را به زبان نیاورید.

آموزش عملی: بسیاری از والدین به دنبال تکنیک‌های زیادی برای حل مشکلات کودک خود مانند بحث لجبازی کودکان می‌باشند، تا کودکی ایده آل تربیت کنند. حال آن که برای داشتن یک کودک ایده آل بهتر است والدین از خود شروع کرده و خود را به فردی ایده آل تبدیل کنند. سپس به صورت خودکار و عملی، کودک آن ها نیز رفتارهای درست را یاد گرفته و رفتارهای غلط را کنار می‌گذارد.

پاسخ صحیح به خواسته های منطقی کودک: به منظور کاهش لجبازی کودکان توصیه می‌شود تا به خواسته‌های منطقی او پاسخ های مناسبی داده شود تا از نق زدن و لجبازی‌های خسته کننده‌ی آن‌ها کاسته شود. این پاسخ مناسب باید از سرعت و کیفیت کافی برخوردار باشد. به طوری که نیاز او را به جلب توجه ارضا نماید.

صحبت با کودک: به شما والدین عزیز توصیه می‌کنیم تا زمان کافی برای صحبت با کودک خود اختصاص دهید و به حرف های او با تمرکز گوش فرا دهید. همین امر سبب می‌شود تا کودک به حد کافی توجه مثبت از شما دریافت کرده و دیگر نیازی به لجبازی و جلب توجه منفی نداشته باشد. در ضمن ممکن است موضوعی سبب آزرده خاطر شدن او شده باشد که شما بی‌اطلاع هستید. به عنوان مثال شاید علت لجبازی کودکان بر سر رفتن به مدرسه، آزار و اذیت‌هایی است که توسط دوستان یا معلمان در حق کودک انجام می‌شود.

حتما بخوانید: مواجه کودک با رابطه جنسی والدین

همکاری با کودک: این مورد برای زمانی است که کودکان برای انجام کاری شروع به نق زدن می‌کنند. لذا شما می‌توانید با آن‌ها همراه شده و کمی به کودکان کمک کنید. همکاری شما با کودکان تأثیر مطلوبی بر کاهش لجبازی آن ها خواهد داشت. دادن حق انتخاب به کودک از طریق ارائه‌ی چند گزینه: کودکان نیاز دارند تا حق استقلال طلبی آن ها ارضا شود. به همین دلیل بهتر است در یک چارچوب معین به آن ها چند گزینه ارائه دهید. مثلا مقاومت کودکان در برابر پوشیدن لباس گرم در فصول سرد سال بسیار شایع است. اما نپوشیدن آنها نیز امکان‌پذیر نیست.

بنابراین می‌توانید به منظور جلوگیری از ایجاد تنش و بروز لجبازی کودکان، چند گزینه از لباس‌های گرم را به او معرفی کنید تا خودش از بین آن‌ها انتخاب کند. مثلا به او بگویید که دوست دارد تا کاپشن زرد خود را همراه با چکمه‌های توسی بپوشد یا پلیور سرمه‌ای همراه کتونی های زرشکی را انتخاب می‌کند. بدین ترتیب هم کودک حس استقلال می‌کند و در راستای کسب آن دست به دامن لجبازی نمی‌شود و هم هدف شما تأمین شده و لباس گرم بر تن کودک دلبندتان می‌نشیند.

از مصالحه به جای اجبار استفاده کنید: بهتر است مشکلات خود و کودکتان را از طریق مصالحه حل کنید و از هر گونه اجبار و زور خودداری نمایید. مثلا زمانی که کودک شما به جای رفتن به تختخواب تماشای تلویزیون را ترجیح می‌دهد، نباید دست او را گرفته و به زور به سمت اتاق خواب ببرید. بهتر است در این گونه موارد به او بگویید تا یک ربع دیگر برای تماشای تلویزیون وقت دارد و بعد از آن باید به رخت خواب برود. برای بچه‌های کوچکتر می توانید از جایگاه عقربه‌های ساعت استفاده کنید.

در پایان

داشتن کودک لجباز چیز بدی نیست. در واقع، دیده شده است که کودکانی که این ویژگی‌ها را دارند اغلب در تحصیلات و همچنین در زندگی کاری خود موفق می‌شوند. آنها کمتر مستعد تسلیم شدن در برابر فشار همسالان هستند که به آنها کمک می‌کند از چیزهای اشتباهی که ممکن است دوستانشان درگیر آن هستند دوری کنند. تمرین نظم و انضباط مؤثر و تلاش برای درک فرزندتان می‌تواند به تبدیل شدن آن‌ها به بزرگسالانی مسئولیت‌پذیر و با اراده قوی کمک زیادی کند.