نحوه ارتباط صحیح با فرد مبتلا به اعتیاد

نحوه ارتباط صحیح با فرد مبتلا به اعتیاد چگونه است؟ اگر کسی را دوست دارید که با اعتیاد دست و پنجه نرم می‌کند، ممکن است احساسات مختلفی سراغ شما بیاید مانند: درماندگی، ترس، سردرگمی و تردید؛ چون نمی‌دانید چگونه باید به او کمک کنید گاهی باید از کمک مشاور و روانشناس استفاده کنید. گفتگو با یکی از نزدیکان که مبتلا به اعتیاد است، می‌تواند سخت و چالش برانگیز باشد. چگونه قادر به نشان دادن عشق خود به او و حمایت از او هستید؟ چگونه می‌توانید از شکل‌گیری ارتباط نادرست خودداری نمایید؟ شما در برخورد با شخص مبتلا به اختلال اعتیاد، با این تفکرها و احساسات رایج مواجه می‌شوید. چندین استراتژی ارتباطی، کمک می‌کنند تا حمایت خود را به شیوه‌ای سالم و موثر به او نشان دهید. در ادامه، ابتدا علائم ابتلا به اعتیاد را نام می‌بریم. سپس، مفصل درباره راهکارهای مفید ارتباطی توضیح خواهیم داد تا شما نحوه ارتباط صحیح با فرد مبتلا به اعتیاد را یاد بگیرید.

نشانه‌های ابتلا به اعتیاد

اعتیاد، یعنی نیاز فرد به مواد مخدر حتی با وجود اطلاع از عواقب ناخوشایند آن‌ها. منشأ اعتیاد، می‌تواند یکی از این عوامل باشد: مالی، عاطفی، خوشگذرانی و غیره. این معضل، علائمی دارد از جمله:

• استفاده از یک ماده مخدر بیشتر از حد عادی

• تلاش بی ثمر برای توقف یا کاهش مصرف آن

• تداوم استفاده از آن با وجود علم به تاثیرات بد روحی و جسمی‌اش

• تغییر در خلق و خو و و داشتن نوسانات اخلاقی مثل اضطراب، عصبانیت یا افسردگی

• مشکل در برقراری ارتباط با دیگران

• اختلال در خوردن غذا

• کاهش یا افزایش وزن

• کوتاهی شخص در انجام مسئولیت‌هایی که در محل کار، مدرسه و یا خانه به او محول می‌شود.

• افت تحصیلی یا کاری

• استفاده از ماده مخدر حین انجام فعالیت‌های مهم و نیازمند دقت مانند رانندگی

• صرف زمان زیاد برای پیدا کردن ماده مورد نظر

• دزدی از دیگران یا فروش وسایل خود و خانواده برای جور کردن پول مواد مخدر

• گذشتن از تفریحات و کارهای با اهمیت و گذاشتن وقت زیاد برای اِستعمال مواد اعتیادآور

• افزایش قدرت تحمل فرد در برابر اثرات ماده مخدر و در نتیجه، بالا رفتن دوز مصرف او

• تجربه احساسات ناخوشایند و دردها و ناراحتی ها پس از توقف استفاده از آن

نحوه ارتباط صحیح با فرد مبتلا به اعتیاد

شرایط هر فرد مبتلا به اعتیاد، با دیگری متفاوت است. راه‌حل‌هایی که در ادامه شرح می‌دهیم، باعث می‌شوند راحت بتوانید از پس غول سرسخت ارتباط گرفتن با این فرد بربیایید:

مهربان باشید

مقوله اعتیاد به حدی در جوامع مختلف ناپسند شمرده می‌شود که بیشتر اوقات، افراد مبتلا به این نوع آسیب از دیگران انتظار رفتار تحقیرآمیز را دارند. سعی کنید این نگرش را در این افراد از بین ببرید. با مهربانی با آن‌ها صحبت کنید و نشان دهید که برای شما اهمیت دارند. شما می‌توانید این افراد را بدون قبول رفتارشان بپذیرید. حتی اگر با کاری که آن‌ها انجام می‌دهند یا حرفی که می‌زنند مخالف هستید، مهم است که از قضاوت کردنشان خودداری کنید. با توجه به این رویکرد، شما شروع به ساختن راه‌هایی برای بخشیدن آن‌ها و کمک به بهبودشان می‌کنید.

کلمات خود را متفکرانه انتخاب کنید

در جوامع گوناگون، اغلب افراد را به خاطر اعتیادشان سرزنش می‌کنند؛ گویی که این مورد، یک رذیلت اخلاقی است که افراد کاملا با خواسته خود به آن دچار شده‌اند. قبل از صحبت با فرد مورد علاقه خود، مهم است که درک کنید که اعتیاد یک بیماری یا اختلال است. به یاد داشته باشید که نوع واژگانی که استفاده می‌کنید، اهمیت دارد. تا حد امکان، احترام را سرلوحه ارتباط خود با آن‌ها قرار دهید. برخی کلمات، تاثیر منفی بر احساس افراد مبتلا به اعتیاد در مورد خود و توانایی آن‌ها برای بهبود دارند. مراقب لحن کلام و تُن صدایتان باشید و بدون سرزنش یا اتهام‌زنی، با عزیزان خود صحبت کنید. به طور کلی، برای برقراری ارتباط با آن‌ها جمله را با عباراتی مانند «من احساس می کنم» شروع کنید.

حرف‌ها و باورهای کلیشه‌ای و مضر را دور بریزید

باورهایی مانند اینکه افراد معتاد خودخواه، تنبل و مخرب هستند، هنوز رایج می‌باشند. از ترویج این کلیشه‌های مضر خودداری کنید. مردم اغلب از کلمه «پاک»، برای توصیف فردی که ترک کرده استفاده می کنند. در نظر داشته باشید که بار معنایی این واژه، منفی است و استفاده از آن، حاکی از آن است که فرد مبتلا به اعتیاد «کثیف» است. همچنین از نام‌گذاری فرد با نام‌هایی مانند «معتاد» یا «مصرف‌کننده مواد مخدر» خودداری کنید؛ چون توهین‌آمیز است. «اعتیاد» یا «مصرف»، نباید مُعرف او باشد.

درباره اعتیاد، اطلاعات کسب کنید

هرچه دانش بیشتری در مورد اعتیاد داشته باشید، بهتر می‌توانید با اشخاص مبتلا به آن ارتباط برقرار کنید. سراغ منابع معتبر پزشکی بروید تا بتوانید دیدگاه عزیزتان را خوب درک کنید. در عین حال صرفاً به این دلیل که تحقیق می‌کنید، تصور نکنید که همه چیز را در مورد اعتیاد فرد می‌دانید. هر فرد مبتلا، تجربه‌های خاص و منحصر به فرد دارد.

انجمن پزشکی اعتیاد آمریکا، اعتیاد را اینگونه تعریف می‎کند: «یک بیماری پزشکی قابل درمان و مزمن که شامل تعاملات پیچیده بین مدارهای مغزی، ژنتیک، محیط و تجربیات زندگی فرد است.» اگر اعتیاد شامل استفاده از مواد مخدر یا الکل باشد، بیشتر از عبارت «اختلال سوءمصرف مواد» برای اشاره به این بیماری‌ها استفاده می‌کنند.

بیشتر از اینکه صحبت کنید، گوش کنید

بخش مهمی از برقراری ارتباط، گوش دادن به صحبت‌های طرف مقابل است. وقتی فردی که اعتیاد دارد به شما اعتماد می‌کند، بدون قطع صحبت یا انتقاد گوش دهید. شما نمی‌خواهید کاری کنید که آن‌ها احساس کنند در حال بررسی مدام رفتار و کارهایشان هستید یا بدترین شرایط را در موردشان فرض می‌کنید. همچنین لازم نیست که اعتیاد آن‌ها را کانون اصلی هر مکالمه‌ای قرار دهید. از آن‌ها در مورد برنامه‌های آخر هفته‌شان بپرسید یا از آن‌ها دعوت کنید تا با شما فیلمی ببینند. با آن‌ها ماننند سایر افراد صحبت کنید. به یاد داشته باشید که آن‌ها هنوز هم اشخاصی با علایق و نفرت‌های خاص هستند و نظرات و خواسته‌هایی دارند.

آن‌ها را باور کنید

اگر دوست یا یکی از عزیزانتان تصمیم گرفت در مورد اعتیاد با شما صحبت کند، با آن‌ها مخالفت نکنید یا نادیده‌شان نگیرید. به عنوان مثال اگر آن‌ها به شما می‌گویند که احتمالا اختلال مصرف الکل دارند، پاسخ شما نباید این باشد: «بی خیال، دو سه لیوان که اشکالی ندارد.». در عوض، نهایت تلاش را به عنوان دوست یا خانواده برای حمایت از آن‌ها و بهبودشان داشته باشید. به آن‌ها اعتماد کنید و بدانید که خودشان را خوب می‌شناسند. اگر می‌گویند اعتیاد دارند، باورشان کنید. وقتی کسی در مورد اعتیاد با شما صحبت می‌کند، یعنی به شما اعتماد دارد.

به آنها نگویید که باید چه کاری انجام دهند

شما می‌خواهید به هر طریقی که می توانید به فرد مورد علاقه خود در مورد اعتیاد کمک کنید، اما نمی‌توانید کاملاً او را کنترل کنید. ممکن است او تفکرات غیر متعارفی درباره اعتیاد داشته باشند و از روش‌های مختلفی برای حل این مشکل استفاده کنند. تا زمانی که در این فرآیند آسیب بیشتری به خود یا دیگران وارد نکنند، اشکالی ندارد و باید به او نشان دهید که به راه و رسمش برای ایجاد تغییرات مثبت احترام می‌گذارید. به جای دیکته کردن کارها و افکار مناسب از نظر خودتان، بپرسید که چگونه می‌توانید کمک کنید.

به عنوان مثال گفتن «چرا قبلاً کمکی دریافت نکرده‌ای؟»، ممکن است تحقیرآمیز به نظر برسد. از وارد کردن فشار بیشتر به او اجتناب کنید و در عوض، شخص قابل اعتمادی باشید تا در کنارتان احساس امنیت کند.

در حرف و عمل، یکی باشید

از طریق ایجاد هماهنگی میان اَعمال و گفتار خود، با فرد دارای اعتیاد ارتباط برقرار کنید. پیامتان را طوری به او برسانید که درباره خواسته یا انتظارتان دچار سوءتفاهم نشود. مثلا اگر از نوشیدن الکل همسرتان شکایت دارید، پس نباید هنگام صرف شام به مناسبت خاص به او پیشنهاد نوشیدن یک بطری شراب را بدهید.

هم‌وابستگی در روابط را فراموش کنید

افرادی که هم‌وابسته هستند، در حقیقت مبتلا به نوعی اختلال می‎باشند. آن‌ها همواره دوست دارند درگیر رابطه‌ای باشند که بر اساس نیاز مفرط طرف مقابل به آن‌ها بنا شده باشد. این رابطه ممکن است بین مادر و فرزند، دو خواهر، دو برادر، خواهر و برادر، پدر و فرزند، همسرها و غیره باشد. هم‌وابسته‌ها، بیشترین تلاش خود را برای کسب رضایت اشخاص دیگر انجام داده و گاهی مراقبت از خود را به دست فراموشی می‌سپارند. اغلب این افراد، تمام تلاش خود را برای درمان شخص دارای اعتیاد می‌کنند و در صورت عدم موفقیت، به سرزنش خود پرداخته و با حس شرمندگی مواجه می‌شوند.

در نتیجه به دوش کشیدن بار مسئولیت‌های شخص مبتلا به اعتیاد توسط دیگران، در حقیقت او بیشتر در باتلاق فرو می‌رود و خودش و اطرافیانش، آسیب‌های زیادی می‎بینند.

جمع‌بندی

آموزش دیدن، آگاهی از ادبیاتی که به کار می‌برید و سازگاری با گفتار و کردار خودتان، کارهایی است که برای برقراری ارتباط با عزیزان مبتلا به اعتیاد باید انجام دهید. شما باید قادر به حمایت همزمان از او و حفظ سلامت روان و جسم خود ‌باشید. هر شیوه مثبتی را برای حمایت از آن‌ها به کار بگیرید و حتما آن‌ها را به میزان لازم از عشق خود و اهمیتی که برایشان قائل هستید، آگاه کنید.

بسیاری از مردم، فکر می کنند که غلبه بر اعتیاد آسان است؛ اما اینگونه نیست. ترک مواد مخدر یا نوشیدن الکل، احتمالا یکی از سخت‌ترین کارهایی است که شما یا شخص موردعلاقه‌تان باید انجام ‌دهید. کسی را پیدا کنید که به او اعتماد دارید؛ یک دوست، همکار، یکی از اعضای خانواده، همسر و بهتر از همه، یک روان‌درمانگر. در کنار تجویز داروها و درمان‌های خاص توسط پزشک، می‌توان از یک روانشناس برای مقابله با مشکلات روحی و روانی کمک گرفت. تیم مشاوره نیک مایند، در این مسیر یاور شما عزیزان خواهند بود.